Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни

илмий изоҳлаш керак эмас деб қарайдиган ёндашув тарзи ҳам мавжуд. Бу 
тамойил тарафдорлари ўз қарашларида фан ҳеч қачон санъат асарининг 
сеҳрли оҳанрабоси ва сирли жозибасини беролмаслигига асосланадилар. 
Улар илмий таҳлил натижасида асарнинг бадиий-эстетик таркиби бузилиб, 
жозибаси йўқолиши мумкин, деб қарайдилар. Бадиий матнга хос муҳим 
қонуниятларни очмоқчи бўлиб, уни таҳлил қилишга киришган синчи олдида 
асарнинг яхлитлигига дахл этиб, амалда уни вайрон қилиш хавфи ҳам 
2
Лихачев Д.С. О точности литературоведения // Литературные направления и стили. –Москва. 1976. С. 
15. 

---

32 
туради. Ижодий интуициянинг маҳсули бўлмиш санъат асари фақат 
интуитив йўсинда қабул қилиниши, интуитив билишнинг натижалари фақат 
субъектив таассурот ҳамда ғайришуурий (иррационал) туйғулар шаклида 
қайд этилиши лозим. Бу таассурот ва туйғуларни бадиий асарнинг ўзи 
билан жиддий йўсинда солиштириш керак эмас. Негаки, уларнинг фикрича, 
адабиётшунослик учун илмийлик нафақат кераксиз, балки зарарли ҳам. 
Зеро, адабиёттанувчилик фандан кўра санъатга – асардан таъсирланиш ва ўз 
кечинмаларини ҳиссий, имкон қадар образли йўсинда баён этиш санъатига 
ёвуқдир.
Ҳолбуки, бадиий асарни илмий таҳлил қилиш мумкинлигини тан 
олмайдиган мутахассислар бадиий адабиётга доир тушунчалар билан 
адабиёт ҳақидаги илмнинг тамойилларини аралаштириб, адабиёт ҳамда 
адабиётшуносликни қориштириб юборадилар. Илмий тафаккурдан унинг 
табиатига ёт бўлган образли бадиийлик маҳсулини кутадилар. Машҳур рус 
адабиётшуноси А. Бушмин анча йиллар олдин ҳақли равишда 
таъкидлаганидек: “Маълумки, илмий фикрлаш тарзи бадиий образни бус-
бутун қамраб ололмайди, ундаги кўпмаъноли моҳиятнинг барча 
қирраларини тўлиқ илғаёлмайди, у кўрсатган таъсир ўрнини