Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya

b u z ilis h i, 
xotiraning,  idrokning,  ixtiyoriy  diqqatning  buzi­
lishlari xosdir.  Mana shu umumiy psixologik xususiyatlarini hisobga 
olib  o'quv  dasturlari  va  darsliklar  tuziladi,  maxsus  usullar  ishlab 
chiqiladi  va  sinflarda  frontal  ishlar tashkil  qilinadi.
Psixikaning  ayrim  belgilari  M.S.Pevzner  ajratgan  oligofreniya- 
ning  5  ta  asosiy tunning birortasiga 
te g ish lig i 
nuqsonning tuzilishi,
18

---

o'ziga  xosligi  bilan  muhim  darajada  bog‘liq.  Shunday  qilib,  faoli­
yati  va xulqi  keskin buzilgan,  qo'pol  motorika buzilishlari,  ko‘rinib 
turgan  fonetika-fonematik  eshitish  nuqsoni  bo'lgan  o'quvchilar 
uchun  korreksion  xarakterga  ega,  ularga  xos  kamchiliklarni  yen- 
gishga yo'naltirilgan  maxsus  ish tizimi  ko'zda tutilgan.
Nihoyat,  o'ziga  xos  xususiyatlari  bilan  sinfdoshlaridan  keskin 
farq  qiluvchi  ayrim  o'quvchilar  ham   uchraydi.  Shuningdek,  bola 
joyda  juda  bo'sh  mo'ljalga  oladi,  bu  uni  yozish,  o'qish  matema­
tika  va  boshqa  predmetlarga  o'qitishda  qiyinchiliklar  tug'diradi. 
O'quvchi  individual  yondashishga  muhtoj,  busiz  u  o'quv  dasturini 
o'zlashtira  olmaydi.
Qisqacha  oligofrenga  o'xshash  bolalar  haqida  to'xtalib  o'tamiz. 
Ko'pchilik hollarda ular maktabga bolalar uylaridan keladilar. Go'dak 
yoshida  bu  bolalar  chaqaloqlar  uyida  bo'lgan.  Ular  hech  qachon 
ona  g'amxo'rligi  va  erkalashini,  ota-onalar  bilan  hissiy  muloqotni 
ko'rmaganlar, ya’ni erta bolalar deprivatsiyasi sharoitida yashaganlar. 
O'qish  va  tarbiyani  bolalar  uyida  davom  ettirib,  bunday  bolalar  o'z 
tengdoshlaridan ortda qoladilar, tengdoshlari normal bolalikni shax- 
siy rivojlanish va bilish faoliyati  shakllanishini ko'zdan kechirganlar. 
Maktab  yoshiga  kelib  ular xulqi,  qiziqishlari,  nutqining va  ongining 
holati bo'yicha aqli  zaif bolalar bilan bir xil darajada bo'ladilar.  Ular 
rivojlanmaganligi  turg'un xarakterga  ega  bo'ladi.
Ular  ko'pincha  V III  turdagi  maxsus  korreksion  maktablarga 
yo'llansada,  yuqori  sinflarga  chiqib  ularning  ba’zilari  ijtimoiy  im- 
koniyatlar  va  boshqa  kriteriylar  bo'yicha  o'z  sinfdoshlaridan  o'zib 
ketadilar.  Aynan  ana  shular  o'zlariga  qo'yilgan  tashxisni  oldirib 
tashlamoqchi  bo'ladilar  va  bunga  erishadilar  ham.  Bir  qator  hol­
larda bunday bitiruvchilar o'z  ma’lumotlarini  davom  ettiradilar.