Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

Savol va topshiriqlar
1. N u tq kamchiligi bo'lgan bolalar idrok xususiyatlarini yori- 
ting.
2. Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalarning diqqat xususiyatlarini 
ochib bering.
3. Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalarning xotira xususiyatlarini 
yoriting.
4. Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalar tasavvur xususiyatlarini 
ochib bering.
5. Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalar tafakkur xususiyatlarini 
yoriting.

---

X bob. N U T Q K A M C H IL IG I B O ‘L G A N B O L A L A R N IN G
S H A X S I VA S H A X S L A R A R O M U N O S A B A T
X U S U S IY A T L A R I
N utq nuqsoniga ega gu ru h bolalarida hissiy-iroda sohalarida 
ham k am ch ilik lar kuzatiladi. Ayrim bolalarda hissiy-iroda sohasi- 
dagi kam chiliklar ruhiyatini yemirishi, torm ozlanganlik, qo'rquv, 
kayfiyatining tez-tez o'zgarishi kabi holatlarni keltirib chiqarishi 
m u m k in bo'Isa, ayrim bolalarda q o ‘zg‘aluvchanlikning ortishi, asa- 
biylashganlik, yig'loqilik, atrofdagi o dam larga va m uhitga nisbatan 
norozilik xislatlarida aks etishiga sabab bo'Isa, yana boshqa bolalar­
da atrofdagi voqea-hodisalarga va o dam larga befarqlik, irodasizlik 
kabi xislatlar keltirib chiqaradi.
0 ‘qish va yozuv kam chiliklariga ega b o ig a n bolalarning sh axs va
sh axslararo munosabat xususiyatlari
Ko'pchilik tadqiqot ishlari o'qish va yozuv kam chilik larin i xulq- 
atvor m e ’yorlari bilan bog'Iiqligini alohida qayd etadi. Bu b o g iiq lik
bola m aktabga bo rg an d a n so'ng, ya’ni o'zi bajara olmaydigan vazi- 
falarga duch kelgandan so'ng ko'zga tashlanadi.
Ko'pchilik o'qituvchilar o'qish va yozuv kam chiliklariga ega b o ­
lalarning ish qobiliyatining sustligi, diqqatining tarqoqligi, darsda 
o 'tira olrhasligidan shikoyat qiladilar.
Bir necha farzandlari bor o ta-o n a la r o'qish va yozuv k a m c h i­
liklariga ega farzandlarini boshqalari bilan solishtirib, ularga nisba­
tan qo'pol m un osabatlarda b o ia d ila r, bu esa bolalarning xarakteri- 
ga, shaxs sifatlarining shakllanish jarayoniga salbiy t a ’sir ko'rsatadi. 
Shuningdek, ko'p o ta -o n a la r farzandlarining bunday kam chilikla- 
rida o'qituvchilarni ayblaydilar. O'qituvchilar esa o'z navbatida b u n ­
day kam chiliklarni o ta -o n a la rn in g bolalar o'qishlariga nisbatan be- 
farqligi, deb qaraydilar. Natijada bola sekin-asta m ak ta b talablarini 
bajarmaydi, darslarni qoldiradi va unda salbiy xulq-atvor shaklla­
nadi. Agar o'qish va yozuv kamchiliklariga ega bolalar m aktabni 
tashlab ketsalar, u lar o'z xohishlari bilan hech qachon kitob m uto- 
laa qilmaydilar va bu holat salbiy oqibatlar keltirib chiqaradi. Agar 
o'quvchi kitob kam o'qisa, un in g rivojlanishi, lug'atining boyishi va 
mustaqil t a ’lim olish imkoniyatlari cheklanadi.
181

---

O'qish va yozuv kamchiliklariga ega bolalarning ichki nutqi sust 
rivojlanadi, bu esa tafakkurning zaiflashuviga olib keladi.