Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

Nutq nuqsoniga ega bolalarning ijtimoiy moslashuvi masalalari
Nutq buzilganda, ayniqsa, nutqning to'liq rivojlanmasligi kam - 
chiligida bolalarni maxsus o'qitmay turib butun til sistemalarining 
shakllanishi jud a qiyin va u m u m a n m u m k in emas.
Nutqi to'liq rivojlanmagan bolalar gu ruhlarida o'qitishdan 
maqsad nutqdagi kam chilikni va rivojlanmaslik natijasida kelib 
chiqqan ikkilam chi alomatlarni yo'qotishdan iborat.
N utqni tuzatish, bolalarni tarbiyalash va o'qitish ishlarini 
logoped, psixolog, tarbiyachi, musiqa rahbari bolaning ota-onasi 
bilan uzviy m uloqotda amalga oshiradi.
M axsus maktabgacha tarbiya bolalar muassasalari quyidagi vazi- 
falarni hal qilishlari lozim:
- m axsus izchil ta ’lim va tarbiyaga jalb qilingan bolalarni 
chuqur o'rganish jarayonida ularga birlamchi diagnoz qo'yish;
— pedagogik shart-sharoit yaratib berish va tarbiyaga kompleks 
yondashish tufayli bolalarga bir xil imkoniyat yaratish hisobiga 
ularning har tom onlam a rivojlanishini t a ’minlash;
- nutqning buzilishi xarakteri va k am chilikning qandayligini 
hisobga olib tuzatish — pedagogik, tarbiya ishlarini izchil amalga 
oshirish, bolalarni m aktabda o'qitishga tayyorlash;
— maktabgacha yoshdagi bolalarning ruhiy-jismoniy imkoniyat- 
larini va ruhiy funksiyalarining shakllanishidagi sezgirlik davrlarini 
hisobga olish;
150
N

---

— k a m c hiliknin g qandayligini, qachon paydo b o ‘lganligini, b o ­
lalarning shaxsiy xususiyatlarini hisobga olib, um u m iy rivojlanish 
ishlarini tuzatish, tarbiyalash ishlari bilan uyg‘unlashtirish;
— bolalarning o'sishini m uttasil o'rganish va maqsadli p e d a ­
gogik t a ’sir natijasida paydo bo'ladigan yangi ruhiy o'zgarishlarini 
aniqlash va korreksiyalash;
— har qaysi yosh g u ru h id a t a ’lim ni bir xillashtirish uchun sharoit 
yaratish;
— didaktik qoidalarga rioya qilishda m aktab bilan izchil aloqani 
t a ’m inlash: har bir navbatdagi yosh bosqichda talablarni kuchaytirib 
yubormaslik;
— m aktabgacha yoshdagi bolalarni o'qitish va tarbiyalashga 
faol 1 iк bilan yondashish, bu esa bolalar faoliyatidagi yetakchi o m il­
lar m arom idagi tarbiya-ta’lim va (o'yinlar, rasm lar va c h iz m ala r 
chizish, m ehnat, o'quv faoliyatining oddiy xillari) tuzatish-tiklash 
ishlarining barcha turlarini o 'tk az ish n i taqozo qiladi;
— nutqni rivojlantirishga nutq faoliyatining turli xillarini shakl- 
lantiradigan omil deb qarash lozim.
, Nutqni tuzatishga qaratilgan t a ’lim-tarbiya ishlarining sam ara- 
dorligi bolalarning b og'chada bo'lish vaqtlarini aniq rejalashtirish, 
kun m obaynida o'tkaziladigan tadbirlarni to'g'ri taqsim lash, m u- 
taxassislarning ishlarini bir-biriga to'g'ri muvofiqlashtirish bilan 
belgilanadi.
Bolaning ijtimoiy moslashuvi yuqoridagi ishlarning to'g'ri ta s h ­
kil etilishi va samaradorligiga bog'liq.