Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

Eshituv sezgisi. 
Ko'rlar eshituv sezgisi va idroki yordam ida o'z 
atrofidagi olam ni, narsa va obyektlarni sezadi, idrok etadi. Ular­
ning hajmi, joylashuvi, yo'nalishi (agar harakat qilayotgan bo'Isa) va 
boshqa sifatlari haqida tasavvurga ega bo'ladi.
Narsalarga urilib qaytayotgan tovush aks-sadosi narsalarning 
shakli, kattaligi va boshqalar haqida aniq m a ’lumot berm asa ham
ko'rlar uni boshqa predm etlardan kelayotgan tovush bilan farqlab, 
shu narsaning uzoq-yaqinligi, katta-kichikligini va boshqa tom o n- 
larini aniqlaydi. Masalan: ko'rlar ko'chada yurganida tovushlarni 
tahlil etib, o da m la r haqida (har bir kishi o'ziga xos qa da m tash- 
laydi), narsalarning bir-birlariga joylashuvi, m ashin a va boshqa 
harakatlanayotgan narsalarning yo'nalishini, o'zlariga zarur joy- 
ning mo'ljalini oladilar. Narsa va obyektlarning joylashuvi haqidagi 
tasavvur ko'rlarning har kungi turm ushida m u h im aham iyatga ega. 
Ayniqsa, ko'rlar katta joylarda harakatlanganda yo'nalishni aniqlash 
va oldindagi narsalar va to'siqlarni aniqlashda tovushning aks-sa-
220

---

dosidan samarali foydalanadilar. B uning uchun ular q o ila r in i bir- 
biriga urib qarsak chalish bilan, q o iid a g i hassasini biror narsaga 
urish bilan ulardan qaytgan aks-sad o d an atrof-joy haqida m a ’lumot 
to'playdilar. Bunday aks-sado o'sha n arsaning mohiyati, m azm u ni 
haqida m a ’lum ot beradi.
Hid bilish 
ko'rlarda bu sezgining ahamiyati katta. Ko'rlarni k u z a ­
tish shuni ko'rsatadiki, ko'rlar kishilarni hidlar yordam ida farqlash- 
lari m u m k in . Ular h a r xil b u y u m larn i, b a ’zi meva va sabzavotlarni, 
oziq-ovqatlarni hid bilish yordam ida farqlaydilar. Ayniqsa, buzilgan 
ovqatlarni aniqlash yordam ida, ko'rlar hid bilish yordam ida amalga 
oshiradilar.