Олигофренопедагогиканинг умумий масалалари. Олигофренопедагогика фанининг



Download 30,14 Kb.
bet1/4
Sana24.02.2022
Hajmi30,14 Kb.
#193027
  1   2   3   4
Bog'liq
5-amaliy mashgulot

Олигофренопедагогиканинг умумий масалалари.




ОЛИГОФРЕНОПЕДАГОГИКА ФАНИНИНГ асослари. МАВЗУ БАµСИ ВА УСЛУБЛАРИ.


1920 йиллардан кейин республикамизда турли нуісонлилар таълим-тарбияси ґзига хос мазмун касб ривожлана бошлади. Кишилик жамияти тарихида биринчи марта ривожланишида турли нуісонлари бґлган болалар умумжамият эътиборига олинди. Улар учун барча іулайликларга эга бґлган махсус мактаблар ташкил іилинди. Ёрдамчи мактаблардаги педагогик жараёнларнинг назарий асосини махсус фан — олигофренопедагогика ташкил этади (грек тилида «оли-гос»— кам, «френ»— аіл дегани).
Олигофренопедагогика — аіли заиф болаларни тарбиялаш ва ґіитиш µаіидаги фан бґлиб, дефектологиянинг бир іисмини ташкил іилади. Педагогиканинг умумпедагогик ва дидактик принципларини іґллаш аіли заиф болалар таълим-тарбиясида ґзига хос хусусиятлар касб этади. Таълимий материалларни танлаш, меµнат тайёргарлигини аниілаш, аіли заиф болаларни жисмоний ривожлантириш ишлари тузатиш мазмун касб этиши керак. Тузатиш деганда аіли заиф болаларнинг жисмоний ва руµий нуісонларини тґІрилаш, юмшатиш, µаётга мослаштириш тушунилади. Тузатиш ишларида нуісонли боланинг ривожланиш имкониятларига асосланилади.
Аіли заиф бола деганда бош миясининг органик бузилиши натижасида билиш фаолиятларининг турІун пасайишини тушунамиз.
Аіли заиф болаларни ґіитиш, тарбиялаш ва уларни ґрганишнинг назарий масалалари іатор фанларнинг ютуіларига асосланади. Олигофренопедагогика умумий психология, логопедия, педиатрия, невропатология, анатомия, физиология, генетика, биохимия ва бошіа фанлар билан боІлиі бґлиб, уларнинг ютуіларидан кенг фойдаланади.
Олигофренопедагогика маориф ходимларини оналарни, дефектология факультети талабаларини ёрдамчи мактаблардаги таълим-тарбия ишининг ґзига хос томонлари, аіли заиф болаларнинг билим эгаллаш хусусиятлари µаіидаги тегишли маълумотлар билан іуроллантиради. ¥ар бир фанда бґлганидек олигофренопедагогика µам ґзига хос ривожланиш, шаклланиш тарихига эга.
Аіли заиф болалар таълим-тарбияси масалалари билан шуІулланиш ишларига 200 йилдан ошган бґлсада, бир тизимда атрофлича, бир бутун, тугалланган ишлар XX аср бошларига тґІри келади. Кузатиш ва іидирув ишларининг узоі муддатлилиги, тажрибалар-нинг секин-аста тґпланганлиги, айрим назарий хуло-саларга келиш учун узоі ваіт талаб іилинганлиги сабабли олигофренопедагогика фанининг изчил тарихи нисбатан іисіарган.
Олигофренопедагогика фанининг дастлабки, бошланІич даври аіли заифликнинг моµиятини аниілаш билан характерланади. Биринчи марта психиатр Ф. Платтер (1537—1614) руµий касалликлар орасидан аіли заиф болаларни ажратиб берди. Аіли заиф болаларни таснифлаш, уларга клиник тавсифнома бериш ишлари Ф. Пинел (1775—1838). Ж. Эскирол (1772—1840) томонидан бажарилди. Ж. Эскирол биринчи марта «аіли заифлик» атамасини фанга киритади.
XIX аср мобайнида жамиятда рґй берган ижтимоий-иітисодий ґзгаришлар туфайли нуісонли болаларга алоµида эътибор бериш зарурлиги µаіида жамоатчилик фикри юзага келди. Шу жараён асосида аіли заифликни даволаш, диагностика іилиш, таснифлашга оид іатор материаллар матбуотда чиіа бошлади. Уларга педагогик ёрдам кґрсатиш µаіида µам турли фикрлар эълон іилина бошланди.
Аіли заиф болаларни ґіитиш ва тарбиялаш назариясининг юзага келишида Э. Сеген (1812—1880) нинг педагогик ва илмий фаолияти катта ґрин эгаллади. Айниіса, унинг 1846 йилда ёзилган «Аілий нормал бґлмаган болаларнинг тарбияси, гигиенаси ва ахлоіий давоси» асари олигофренопедагогика фанида катта ютуі бґлди.
Э. Сеген томонидан аіли заиф болалар тарбияси назарий асосларининг чуіур ишлаб чиіилиши бу йґналишдаги илмий ишларнинг янада жонланишига сабаб бґлди. Махсус педагогиканинг юзага келгунига іадар, а³ли заиф болалар таълим-тарбияси масалалари даволаш педагогикасининг мавзу баµси эди.
Даволаш педагогикасининг асосий Іоялари «руµий ортопедия» ва «сенсомотор маданият» тушунчалари асосида берилар эди.
Бу йґналиш тарафдорлари (Б. Меннель, А. Фукс, Р. Вайс, Ж. Филипп, Поль Бонкур, Ж. Демор, О. Декроли, М. Монтессори ва бошіалар) шахснинг шаклланишида ирсий омилларга кґпроі эътибор беришган бґлсаларда, нуісонлилар таълим-тарбиясида педагогика билан тиббиётни бир-бирларига яіинлаштиришга катта µисса іґшдилар.
О. Декроли ва Ж. Деморларнинг айрим ишларида аіли заифларга педагогик ёрдамнинг ижобий томонлари очиб берилган. XIX аср охирлари, XX аср бошларида Европа ва Америкада аілий нуісоннинг енгил турларига эътибор кучая борди. Шу асосда шундай болалар билан ишлайдиганлар фаолиятида педагогик йґналиш асосий ґринни эгаллай бошлади. Рус педагоглари, психологлари, шифокорлари Е. К. Грачёва (1866—1934), В. П. Кашенко (1870—1943), Г. И. Россолимо (1860—1926), М. П. Поставская (1865—1953), А. Н. Граборов (1885—1949) ва бошіаларнинг амалий педагогик фаолиятларида бу фикрлар ґз аксини топди. Россияда аілий нуісонли болаларга ижтимоий тарбия бериш масалалари К. Д. Ушинский ва П. Ф. Лесгафтнинг педагогик ишларида, илІор рус шифокорлари, физиологлари ва психологлари В. М. Бехтерев, И. М. Сеченов, И. П. Павлов, И. В. Маляревский, Г. Я. Трошин, А. Ф. Лазурский, А. В. Владимирский ишларида ривожлантирилди. ИлІор рус зиёлилари чор µукумати билан кескин курашлар асосида ґзларининг замонавий, іимматли фикрларини олІа сурдилар. Аілий нуісонлиликни ґрганиш, таснифлаш, таълим-тарбия назарияларини ишлаб чиіиш, нуісонлиликни тґІрилаш борасида жуда кґп ютуіларга эришдилар.
1920 йиллардан эътиборан собиі мамлакатимизда кґрлар, карлар, аіли заифлар ва бошіа нуісонлиларга сифат жиµатдан янги ижтимоий тарбия тизими ташкил этилди. Шулар асосида махсус мактаблардаги ґіув-тарбия жараёнларининг назарий асослари ишлаб чиіила бошланди. Бу ишларга педагогика, психология, физиология, тиббиёт соµаси вакиллари, ижтимоий таъминот органлари, жамоат ташкилотлари жалб этилди. Рус олимлари А. И. Граборов, Л. С. Выготский ва бошіаларнинг маъруза ва чиіишларида аіли заиф болалар таълим-тарбиясининг муµим етакчи принциплари очиб берилди. Жамоа бґлиб µаракат іилиш асосида нуісонли болалар таълим-тарбиясининг янги маісад, вазифалари ва асосий принциплари аниіланди. Махсус педагогиканинг назарий асослари А. Н. Граборов томонидан тайёрланган ва Харьковда босмадан чиііан «Дефектология» ґіув іґлланмасида очиб берилди. Кейинчалик кґрлар, карлар, аіли заифлар таълим-тарбияси, диагностикаси, дифференциация іилиниши асосида дефектологиянинг янги тармоілари: сурдопедагогика, тифлопедагогика, олигофренопедагогика ва логопедия шакллана бошлади. А. Н. Граборов, Н. Ф. Кузмина, Ф. М. Новик томонидан ёзилган олигофренопедагогика ґіув іґлланмаси чиіди. Бу ґіув іґлланмада биринчи марта системалаштирилган µолда аіли заиф болалар таълим-тарбиясининг назарий асослари очиб берилди. Олигофренопедагогика — аіли заиф болалар таълими, тарбияси µамда улар тараііиётидаги руµий, жисмоний нуісонларни тґІриловчи фан сифатида юзага келди.

Download 30,14 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish