Олди сотди шартномаси

Контрактация шартномасининг ҳуқуқий белгилари
: биринчидан, 
консенсуал бўлиб, шартнома тарафлар ўртасида келишилиб (тузилиб) 
имзолангандан сўнг дарҳол кучга киради ҳамда ҳуқуқ ва мажбуриятлар 
юклайди; 
иккинчидан
, у икки томонлама бўлиб, шартномада хўжалик ва 
тайёрловчи ўзларига тегишли ҳуқуқ ва мажбуриятлар олади; 
учинчидан
, у ҳақ бараварига тузилади, яъни етказиб берилган 
маҳсулот эвазига иккинчи тараф унинг ҳақини тўлашга мажбурдир; 
тўртинчидан
, шартнома ҳам режали, ҳам эркин келишувда бўлиши 
мумкин.
Контрактация шартномасини ҳуқуқий тартибга солиш манбалари. 
Шартнома субъектлари ҳисобланган хўжаликларнинг, тадбиркорларнинг 
ҳуқуқ ва эркинлиги Конституциямизнинг 53
-
моддасида мустақкамланган. 
11
Абдусаломов М. Синдаров К. Қишлоқ хўжалиги соҳасидаги тадбиркорлик шартномалари. 
–
Т.: 
“Консаудитинформ”, 2002. 17
-
б.

---

Қишлоқ
хўжалик маҳсулотларини етиштириб бериш, қайта ишлаш ва харид 
қилиш билан боғлиқ муносабатлар Фуқаролик кодексининг 465
-
моддасида 
“Контрактация 
шартномаси”, 
466
-
моддасида 
“Қишлоқ 
хўжалиги 
маҳсулотини 
етиштирувчининг 
мажбуриятлари”, 
467
-
моддасида 
“Тайёрловчининг мажбуриятлари” каби қоидалар асосида белгиланган. 
Шунингдек, ушбу муносабатлар Ер кодекси, мулкчилик, тадбиркорлик, 
ижара, қишлоқ хўжалиги ширкатлари, фермер хўжалиги, деҳқон хўжалиги, 
сув ва сувдан фойдаланиш тўғрисида ҳамда хўжалик юритувчи субъектлар 
фаолиятининг шартномавий
-
ҳуқуқий базаси тўғри
-
сидаги
 
қонунлар орқали 
ҳам тартибга солинади. Айниқса, қишлоқ хўажалигида иқтисодий 
ислоҳотларни янада чуқурлаштириш, қишлоқда ишлаб чиқариш 
муносабатларини такомиллаштириш, қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришини 
бошқаришнинг бозор тамойилларига мос келадиган ташкилий тузилмасини 
тадбиқ этиш, қишлоқ хўжалик маҳсулотлари ишлаб чиқарувчиларнинг 
мустақиллигини кенгайтириш ҳамда уларнинг манфаатлари ҳимоясини яна 
ҳам кучайтириш мақсадида қабул қилинган “Қишлоқ хўжалигида 
ислоҳотларни чуқурлаштиришнинг энг муҳим йўналишлари тўғрисида”ги 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2003 йил 24 мартдаги №ПФ
-3226-
сонли Фармони бу борада алоҳида аҳамият касб этади. Чунки, унда 
етиштириладиган қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етказиб бериш ҳамда 
моддий
-
техника ресурслари ва хизматларни олиш учун шартномаларни 
фақат фермер хўжаликларининг ўзлари тайёрлов, қайта ишаш ҳамда хизмат 
кўрсатиш корхоналари ва ташкилотлари билан тўғридан
-
тўғри тузиш ҳуқуқи 
кафолатланди. 
Шунингдек, 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Вазирлар 
Маҳкамасининг 2003 йил 19 февралдаги Қарори асосида пахта хом ашёси 
етиштиришни кўпайтириш учун белгиланган прогноз ҳажмларидан ортиқча 
етиштирилган пахта хом ашёси учун жорий ҳисоб
-
китоб ягона харид 
нархларидан 20 фоиз ортиқ бўлган нархлар бўйича амалга оширилишининг 
белгиланиши пахта етиштирувчи қишлоқ хўжалиги кооперативлари (ширкат 
хўжаликлари) ва фермер хўжаликларини рағбатлантиришда, уларнинг 
тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришда муҳим ўрин тутиб келмоқда. 
Бевосита қишлоқ хўжалик маҳсулотларини тайёрлаш, қайта ишлаш ва 
харид қилиш юзасидан шартномалар тузиш тартиби Ўзбекистон 
Республикаси Вазирлар Маҳкамаси
-
нинг 2003 йил 4 сентябрдаги 383
-
Қарори 
билан тасдиқланган “Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирувчилар билан 
тайёрлов, хизмат кўрсатиш ташкилотлари ўртасида шартномалар тузиш, 
уларни рўйхатдан ўтказиш, бажариш, шунингдек уларнинг бажарилиши 

---

мониторингини олиб бориш тартиби тўғрисида”ги Низом асосида 
белгиланади.
Контрактация шартномасини тузиш ва бажаришда томонлар 
Ўзбекистон Республикаси қонунларига, юқорида кўрсатилган Низомга, 
шартнома шартларига ҳамда қишлоқ хўжалик маҳсулотларини харид қилиш 
тўғрисидаги бошқа норматив ҳужжатларга амал қилишлари лозим. Агар 
Фуқаролик кодексида бошқача тартиб белгиланган бўлмаса ёки у 
шартномавий
-
мажбурият моҳиятидан келиб чиқмаса, контрактация 
шартномаларига нисбатан маҳсулот етказиб бериш шартномаси тўғрисидаги 
қоидалар, баъзи ҳолларда эса давлат эҳтиёжлари учун товарлар товарлар 
етказиб беришга доир давлат контракти тўғрисидаги қоидалар, шунингдек, 
шартномада ёки қонун ҳужжатларида бошқача тартиб назарда тутилган 
бўлмаса, олди
-
сотди шартномасининг қоидалари ҳам қўлланилиши мумкин.