«O‘lchash usullari va vositalari» fanidan 1- amaliy mashg‘ulоt

O’lchashning uchta aksiomasi mavjud:

1-aksioma-dastlabki ma’lumotsiz o’lchashni bajarib bo’lmaydi;

2-aksioma-har qanday o’lchash taqqoslash demakdir;

3-aksioma-o’lchash amalidan olingan natija tasodifiydir.

O’lchashning uchta aksiomasi mavjud:

1-aksioma-dastlabki ma’lumotsiz o’lchashni bajarib bo’lmaydi;

2-aksioma-har qanday o’lchash taqqoslash demakdir;

3-aksioma-o’lchash amalidan olingan natija tasodifiydir.

Fizikaviy kattaliklarning birliklar tizimining rivojlanishini 4 davrga bo’lish mumkin.

• 1-davr: eramizdan avvalgi 283-263 yillarda Misr o’lchov tizimi paydo bo’lgan. Bu o’lchov tizimidagi bir qancha o’lchov birliklari O’zbekiston hududidagi o’lchov birliklariga mos keladi. Masalan, sarjin-2160 mm, arshin-720 mm, tirsak-540 mm oyoq yuzi (kafti)-360 mm, kaft (qo’l kafti)-90 mm, barmoq-22,5 mm va hokazo.
• Misr birliklari Osiyo davlatlariga, Hindistonga, Yevropa davlatlariga ham tarqalgan.
• O’lchovlarni, vositalarni va o’lchash usullarini yaratishda Markaziy Osiyoda, ya’ni Bog’dodda «Baytul hikma» («Donishmandlar uyi»)ning buyuk olimlari Al-Xorazmiy, Ahmad Farg’oniy, Ibn-Sino, Abu-Rayhon Beruniylar ijod qilishgan. Ularning metrologiya faniga qo’shgan hissalari juda katta bo’lgan.