Олабўжи романдан катта хикоя

– Борманг, домла! 
– Раҳмат, иним. Э, шошма... Қишлоққа тушганларингдан кейин 
тўғри менинг кулбамга борасан-да, деворга осиғли гулдасталар бор, 
ўшаларни оласан. Ўзингга... 
– А, ўзингиз... 
– Мени қўй... Биз энди, анави... бойқуш мисоли чўққиларга 
кетамиз! – деди. – Бойқушни биласан-ку, хилват жойларда... одамлардан 
четда яшайди. 
– Ҳа, домла. 
– Ў-ў, ажойиб қуш у! – хитоб қилди. – Ўша арча остида у тўғрида 
ҳикоя қилмоқчи эдим... – Ултон сигарет тутатди. Кейин ерга тушгиси 
келди-ю, ўнг оёғини узангидан чиқариб, эгар қошига қўйди. От юлғун 
остидаги хас-хашакларни чилпиб ер эди. Ултон эгарга ўрнашиб олиб: – 

---

534 
Ўша ёлғиз арча шохига бойқуш келиб қўнарди! – деди тағин уни кўра 
бошлаб. – Сассиз учиб келади-да, қўниб олиб, сайрайди... Йўтал 
тутгандек овоз чиқарди. Осмонда ой. Атроф жимжит. Кейин бутун... 
– Отмагансиз-а? 
– Нега... Э, йўқ! – деди Ултон кескин. – Мумкин эмас!... Уни “тун 
қуши” ҳам дейдилар. Қара, “Тун қуши”... Гўзал! Демак, у бўлмаса, 
туннинг ҳам тунлигини билиб бўлмас, а? О, табиатда ҳамма нарса 
нақадар мутаносиб! 
Зиёдулла калта хўрсинди. 
– Яхши экан. 
– Ал-бат-та! Фақат бизда ёмон одат бор: уни “хосиятсиз” деймиз. 
Чолдеворлар, кимсасиз маконларда яшагани учун... Ахир, нима қилсин 
у шўрлик? – Ултон ҳикоя моҳиятига етди. – Област газетасида ишлаб 
юрганимда, бир шоир баллада ёзган эди. “Бойқуш” деган... Ў, зўр! Унда 
айтадики, бир замонлар бойқуш, яъни Бойўғли жуда ажойиб, инсонларга 
фақат нафи тегадиган қуш бўлган! Кейин замон ўзгариб, “Бой ёмон!” 
деган гап одат тусига киргач, Бойўғлини ҳам боғларидан қувиб солган