Oksidlarning olinishi

Oksidlarning olinishi

Oksidlar to’rt sinfga bo’linadi: asosli, kislotali,amfoter va betaraf oksidlar.

      Oksidlariga asoslar to’g’ri keladigan birikmalar asosli oksidlar deyiladi.Asosli oksidlar barcha metallarning oksidlaridir.Har bir asosli oksidga asos to’g’ri keladi.   

     Li₂O  LiOH      Na₂O NaOH      K₂O  KOH         Rb₂O RbOH          Cs₂O CsOH

CaO Ca(OH)₂     SrO  Sr(OH)₂      BaO  Ba(OH)₂        FeO Fe(OH)₂

MgO  Mg(OH)₂    CrO  Cr(OH)₂       MnO  Mn(OH)₂     Mn₂O₃ Mn(OH)₃

             1 va 11  guruh  asosiy guruh elementlari metallarining oksidlari ВеО va МgО dan tashqari suv bilan ta’sirlashganda asoslar hosil bo’ladi:

         K₂O + H₂O = 2KOH        Cs₂O + H₂O = 2CsOH

Li₂O + H₂O = 2LiOH       CaO + H₂O = Ca(OH)₂

Na₂O + H₂O = 2NaOH     BaO + H₂O = Ba(OH)₂

Rb₂O + H₂O = 2RbOH      SrO + H₂O = Sr(OH)₂

CuO + H₂O #            MnO + H₂O # 

FeO+H₂O #             CrO+H₂O #

ВеО  va  MgO  va boshqa ko’pgina metallarning oksidlari suv bilan ta’sirlashmaydi.Bunday metallarning gidroksidlari bilvosita usullar bilan ,ya’ni tuzlarga kuchli asoslar ta’sir ettirib olinadi.

         Asosli oksidlar metallarga bevosita kislorod ta’sir ettirib hosil qilinadi:  

2Cu + O₂ = 2CuO         2Mg + O₂ = 2MgO  2Ca + O₂ = 2CaO

       Ba’zi metallarga kislorod ta’sir ettirilganda avval peroksidlar hosil bo’ladi:

2Na + O₂ = 2Na₂O₂    2K + O₂ = K₂O₂

      So’ngra bu peroksidlarga  metall ta’sir ettirilib oksidlarga aylantiriladi:

          Na₂O₂ + 2Na = 2Na₂O         K₂O₂  + 2K = 2K₂O

      Tuzlarni yoki gidroksidlarni parchalash jarayonida ham asosli oksid hosil bo’ladi:

      Cu(OH)₂ = CuO + H₂O    CaCO₃ = CaO + CO₂        MgCO₃ = MgO + CO₂    

      Murakkab moddalarni qizdirishda ham asosli oksidlar hosil boladi:

           (СuOH)₂CO₃ = 2CuO + CO₂ + H₂O

      Asosli oksidlarning kimyoviy xossalari

      Asosli oksidlar suvda eriganda asoslar hosil bo’ladi:

            Na₂O + H₂O = 2NaOH         K₂O + H₂O = 2KOH

                    BaO + H₂O = Ba(OH)₂

      Asosli oksidlar kislotali oksidlar bilan ta’sirlashib tuzlar hosil qiladi:

             СaO + CO₂ = CaCO₃    CuO + SO₃ = CuSO₄

                        3MgO + P₂O₅ = Mg₃(PO₄)₂

      Asosli oksidlar kislotalar bilan ta’sirlashadi:

             СuO + H₂SO₄ = CuSO₄ + H₂O    MgO + 2HNO₃ = Mg(NO₃)₂ + H₂O