Oksidlar Sinflanishi

1. Faol metallarning ishqoriy(-yer) metallar suv bilan ta’sirlashuvi:

2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂­ ; Ca + 2H₂O = Ca(OH)₂ + H₂­

2. Faol metallar oksidlarining suv bilan ta’sirlashuvi:

BaO + H₂O = Ba(OH)₂

3. Tuzlar suvli eritmalarining elektrolizi

2NaCl + 2H₂O = 2NaOH + H₂­ + Cl₂­

 Kimyoviy xossalari

Ishqiorlar	Erimaydigan asoslar
1. Indikatorlarga munosabati.
lakmus – ko’k; metiloranj- sariq fenolftalein – binafsharang	––
2. Kislotali oksidlar bilan ta’sirlashuvi.
2KOH + CO2 = K2CO3 + H2O KOH + CO2 = KHCO3	––
3. Kislotalar bilan ta’sirlashuvi (neytrallanish reaksiyasi)
NaOH + HNO3 = NaNO3 + H2O	Cu(OH)2 + 2HCl = CuCl2 + 2H2O
4.Tuzlar bilan almashinish reaksiyasi
Ba(OH)2 + K2SO4 = 2KOH + BaSO4 3KOH+Fe(NO3)3 = Fe(OH)3 + 3KNO3	––
5. Termik parchalanish.
––	Cu(OH)=   CuO + H2O

1 – masala. 42 g kaliy gidroksid fosfat kislota bilan neytallanish reaksiyasiga kirishganda qancha miqdor kaliy fosfat hosil bo’lishini aniqlang.

Yechish. Reaksiya tenglamasi: H₃PO₄ + 3 KOH = K₃PO4 + 3 H₂O

Reaksiya tenglamasiga binoan quyidagicha proporsiya tuzamiz:
168 g kaliy gidroksid ––––––– 212 g kaliy fosfat hosil qiladi,

42 g kaliy gidroksid esa ––––––– x g kaliy fosfat hosil qiladi, x = 42·212/168 = 53 g.

2 – masala. 20 g natriy gidroksid saqlagan eritmaga 70 g 30 % li nitrat kislota eritmasi qo’shildi. Olingan eritmada lakmus qanday rangga kiradi?

Yechish. Reaksiya tenglamasi: NaOH + HNO₃ = NaNO₃ + H₂O

20 g NaOH 0,5 mol ni tashkil etib, 70 g 30 % li nitratm kislota eritmasidagi HNO₃ massasi 21 g (70x0,3) yoki miqdori 0,33 molni (21/63) tashkil etadi. Demak eritmada ishqor (natriy gidroksid) miqdori ortiqcha (0,55>0,33) ekan. Olingan eritmada ishqor ortib qolsa muhit ham ishqoriy bo’lib lakmus rangi ko’k tusga kiradi
Kislotalar.

Kislotalar – vodorod atomlari va kislota qoldig’idan tashkil topgan murakkab moddalar. (Elektrolitik disotsiatsiya nazariyasiga asosan kislotalar – disotsalanganda kationlar sifatida faqat H⁺ ionlarini hosil qiladigan murakkab moddalardir).

Sinflanishi

1. Tarkibiga ko’ra: Kislorodsiz va kislorodli.

2. Metallga almashina oladigan vodorod atomlari soniga ko’ra: bir-, ikki -, ...asosli

Kislorodsiz:		Tuzining nomi
HCl – xlorid	Bir asosli	xlorid
HBr – bromide	Bir asosli	bromid
HI – yodid	Bir asosli	yodid
HF – ftorid (plavik)	Bir asosli	ftorid
H2S – sulfide	Ikki asosli	sulfid
Kislorodli:
HNO3 – nitrat	Bir asosli	nitrat
H2SO3 – sulfit	ikki asosli	sulfit
H2SO4 – sulfat	ikki asosli	sulfat
H2CO3 – karbonat	ikki asosli	karbonat
H2SiO3 – silikat	ikki asosli	silikat
H3PO4 – ortofosfat	uch asosli	ortofosfat

Olinishi

1. Kislotali oksidning suv bilan ta’sirlashuvi (kislorodli kislotalar uchun):

SO₃ + H₂O = H₂SO₄; P₂O₅ + 3H₂O = 2H₃PO₄

2. Vodorodning matallmas bilan ta’sirlashuvi va olingan mahsulotning suvda eritilishi (kislorodsiz kislotalar uchun):

H₂ + Cl₂ = 2HCl; H₂ + S = H₂S

3. Tuzlarning kislotalar bilan almashinish reaksiyasi

Ba(NO₃)₂ + H₂SO₄ = BaSO₄ + 2HNO₃

Shuningdek, kuchsiz, uchunvchan va oz eriydigan kilostalardan kuchli kislotalar tuzlari tomonidan siqib chiqarishi:

Na₂SiO₃+2HCl=H₂SiO₃+2NaCl; 2NaCl+H₂SO₄(kons.)=Na₂SO₄+2HCl­

Kimyoviy xossalari

1. Indikatorlarga munosabati.

Lakmus – qizil; metiloranj - pushti

2. Asoslar bilan ta’sirlashuv (neytrallanish reaksiyasi):

 H₂SO₄ + 2KOH = K₂SO₄ + 2H₂O; 2HNO₃ + Ca(OH)₂ = Ca(NO₃)₂ + 2H₂O

3. Asosli oksidlar bilan ta’sirlashuv:

CuO + 2HNO₃ = Cu(NO₃)₂ + H₂O

4. Metallar bilan ta’sirlashuv:

Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂­; 2Al + 6HCl = 2AlCl₃ + 3H₂­

(kuchlanish qatorida vodorodgacha turgan metallar, kislotalar – oksidlovchi bo’lmaganlari)

5. Tuzlar bilan ta’sirlashganda (almashinish reaksiyasi), gaz yoki cho’kma hosil bo’ladi 

H₂SO₄ + BaCl₂=BaSO₄ +2HCl; 2HCl + K₂CO₃ = 2KCl + H₂O + CO₂­

1 – masala. 4,8 g magniyni mo’l miqdorda olingan xlorid kislota eritmasida eritilganda qanday hajmdagi (n:sh) vodorod ajralib chiqadi?

Yechish. Reaksiya tenglamsi: Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂­

24 g ( 1 mol) magniy xlorid kislotada eritilganda ------------ 22,4 l vodorod ajraladi

4,8 g magniy eritilganda ----------- x l vodorod ajralib chiqadi.x=(4,8•22,4)/24=4,48 l H₂

2 – masala. Ammiak olish kolonkasida sutkasiga 1500 t mahsulot olinadi. Bu miqdordagi ammiakdan nazariy jihatdan qancha 50 % li nitrat kislota olish mumkin?

Yechish. Ammiakdan nitrat kislota olish jarayonini ifodalasak:

Sxemadan ko’rinib turibdiki, bir molekula NH₃ dan Shuncha miqdor HNO₃ olinadi. Shuning uchun tenglamalarni ifodalab o’tirmasdan, olinadigan HNO₃ sogf massasini (100% li) hisoblab topish mumkin:

17 g NH₃ dan ------ 63 g HNO₃ olinadi

1500 t NH₃ dan ------ x t HNO₃ olinadi x = 1500·63/17 = 5553 t HNO₃ (100% li)

50 % li eritmasidan esa bundan 2 marta ko’p olish mumkin ya’ni 11106 t eritma.

Tuzlar.

Tuzlar – metall atomlari va kislota qoldiqlaridan tashkil topgan murakkab moddalar. 

Sinflanishi

Tuzlar
	O’rta	Nordon (kislotali)
	Asosli	Qo’sh
	Aralash	Kompleks

 O’rta tuzlar. Dissotsilanganda kation sifatida faqat metall (yoki NH₄⁺) ionlarini hoisl qiladi:

Na₂SO₄ = 2Na⁺ +SO₄^2-

CaCl₂ = Ca²⁺ + 2Cl^-

Nordon(kislotali) tuzlar. Dissotsilanganda Kation sifatida faqat metall (yoki NH₄⁺), vodorod ionlarini va kislota qoldi’gi anionlarini hosil qiladi.

NaHCO₃ = Na⁺ + HCO₃^- = Na⁺ + H⁺ + CO₃^2-

Bular ko’p asosli kislotalarda vodorod atomlarining barchasi metalga almashinmasligidan olinadigan mahsulotdir.

Asosli tuzlar. Dissotsilanganda metall Kationi, gidroksil anioni va kislota qoldig’ini hosil qiladi.

Zn(OH)Cl = [Zn(OH)]⁺ + Cl^- = Zn²⁺ + OH^- + Cl^-

Tegishli asosdagi kislota qoldig’iga to’liq almashinmasligidan olinadigan mahsulot.

Qo’sh tuzlar. Dissotsilanganda ikki xil metall kationi va bir anion hosil qiladi.

KAl(SO₄)₂ = K⁺ + Al³⁺ + 2SO₄^2-

Aralash tuzlar. Bir Kation va ikki xil aniondan tashkil topgan tuzlar:

CaOCl₂ = Ca²⁺ + Cl^- + OCl^-

Kompleks tuzlar – murakkab Kationlar yoki anionlar saqlaydi.

[Ag(NH₃)₂]Br = [Ag(NH₃)₂]⁺ + Br ^-; Na[Ag(CN)₂] = Na⁺ + [Ag(CN)₂]^-

O’rta tuzlar

Olinishi

1) Metallar va metallmaslar ta’sirlashuvi:

2Na + Cl₂ = 2NaCl

2) Metallning kislota bilan ta’sirlashuvi:

Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂­

3) Metallning boshqa kuchsiz metall tuzi bilan ta’sirlashuvi:

Fe + CuSO₄ = FeSO₄ + Cu

4) Asosli va kislotali oksidlar ta’sirlashuvi:

MgO + CO₂ = MgCO₃

5) Asosli oksidning kislota bilan ta’sirlashuvi:

CuO + H₂SO₄  = CuSO₄ + H₂O

6) Asos bilan kislotali oksid ta’sirlashuvi:

Ba(OH)₂ + CO₂ = BaCO₃ + H₂O

7) Asos bilan kislota ta’sirlashuvi:

Ca(OH)₂ + 2HCl = CaCl₂ + 2H₂O

8) Tuzning kislota bilan ta’sirlashuvi:

 MgCO₃ + 2HCl = MgCl₂ + H₂O + CO₂­; BaCl₂ + H₂SO₄ = BaSO₄ + 2HCl

9) Asos va tuz eritmalari ta’sirlashuvi:

Ba(OH)₂ + Na₂SO₄ = 2NaOH + BaSO₄

10) Ikki xil tuz eritmalar ta’sirlashuvi:

3CaCl₂ + 2Na₃PO₄ = Ca₃(PO₄)₂ + 6NaCl

Kimyoviy xossalari

 1.  Termik parchalanish.

CaCO₃ = CaO + CO₂; 2Cu(NO₃)₂ = 2CuO + 4NO₂­ + O₂­; NH₄Cl = NH₃­ + HCl­

2. Gidroliz.

Al₂S₃ + 6H₂O = 2Al(OH)₃ + 3H₂S­; FeCl₃ + H₂O = Fe(OH)Cl₂ + HCl

Na₂S + H₂O = NaHS +NaOH

3. Kislotalar, asoslar va boshqa tuzlar bilan almashinish reaksiyalari

 AgNO₃ + HCl = AgCl + HNO₃ ; Fe(NO₃)₃ + 3NaOH = Fe(OH)₃ + 3NaNO₃

CaCl₂ + Na₂SiO₃ = CaSiO₃ + 2NaCl

2. 
   Kation yoki anion xossasi bo’yicha oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari.
   

 2KMnO₄ + 16HCl = 2MnCl₂ + 2KCl + 5Cl₂­ + 8H₂O

Nordon(kislotali) tuzlar

Olinishi

1. Asoslarning mo’l kislota bilan ta’sirlashuvi.

KOH + H₂SO₄ = KHSO₄ + H₂O

2. Asos bilan ortiqcha kislotali oksid bilan ta’sirlashuvi

Ca(OH)₂ + 2CO₂ = Ca(HCO₃)₂

3. O’rt tuzning kislota bilan ta’sirlashuvi

Ca₃(PO₄)₂ + 4H₃PO₄ = 3Ca(H₂PO₄)₂

Kimyoviy xossalari.

1. Termik parchalanganda o’rta tuz hosil qiladi

Ca(HCO₃)₂ = CaCO₃ + CO₂­ + H₂O

2. Ishqor bilan ta’sirlashuv. O’rta tuz olinishi.

Ba(HCO₃)₂ + Ba(OH)₂ = 2BaCO₃ + 2H₂O

Asosli tuzlar Olinishi:

 1. Kuchsiz asos va kuchli kislota asosida olingan tuzlar gidrolizi

ZnCl₂ + H₂O = [Zn(OH)]Cl + HCl

2. Metallar o’rta tuzlari eritmalariga ko’p bo’lmagan miqdordagi ishqor (tomchilab) qo’shish

AlCl₃ + 2NaOH = [Al(OH)₂]Cl + 2NaCl

3. Kuchsiz kislotalarning o'rta tuzlar bilan ta'sirlashuvi

2MgCl₂ + 2Na₂CO₃ + H₂O = [Mg(OH)]₂CO₃ + CO₂­ + 4NaCl

Kimyoviy xossalari

1. Termik parchalanish

[Cu(OH)]₂CO₃(malaxit) = 2CuO + CO₂­ + H₂O

2. Kislota bilan ta’sirlashuv: o’rta tuz hosil bo’lishi.

Sn(OH)Cl + HCl = SnCl₂ + H₂O

Kompleks tuzlar

Tuzilishi

K4[Fe(CN)6]	Fe – Kompleks hosil qiluvchi (markaziy atom)
K4 – Tashqi sfera	6 – Koordinatsion son
Fe(CN)6 – Ichki sfera	CN – Ligand

Odatda katta davrlar metallari (Co, Ni, Pt, Hg, Ag, Cu) markaziy atom sifatida xizmat qiladi; Tipiki ligandalar OH^-, CN^-, NH₃, CO, H₂O; ular markaziy atom bilan donor-akseptor bog’lanish orqali bog’langan. Bunga kimyoviy bog’lansih va moddalar tuzilishi bobida kengroq to’xtalamiz.  

Olinishi

1. Tuzlarning ligandalar bilan ta’sirlashuvi:

AgCl + 2NH₃ = [Ag(NH₃)₂]Cl; FeCl₃ + 6KCN = K₃[Fe(CN)₆] + 3KCl

Kimyoviy xossalari

 1. Oz eriydigan birikmalar hosil bo’lishi bilan komplekslarning buzilishi:

2[Cu(NH₃)₂]Cl + K₂S = CuS + 2KCl + 4NH₃

2. Tashqi va ichki sferadagi ligandalarning o’zaro almashinuvi.

K₂[CoCl₄] + 6H₂O = [Co(H₂O)₆]Cl₂ + 2KCl
1 – masala. 5 % qo’shimchalar saqlagan 210,5 g ohaktosh parchalanib kuydirilgan ohak olindi. Olingan kuydirilgan ohakning massasini aniqlang.

Berilgan:                              Yechish:

qo’shimcha = 0,05
mohaktosh = 210,5 g	CaCO3 =  CaO + CO2
mCaO  - ?	100 g      56 g

M(CaCO₃)= 100 g/mol; M_CaO = 56 g/mol ; m = M

Ohaktoshdagi sof modda (kalsiy karbonat) massasini aniqlaymiz:

m_{sof modda} = m_{sof modda}+ m_ohaktosh

m(CaCO₃) = 210,5 g ∙ (1-0,05) = 200 g

Mahsulot massasini turli usullar bilan aniqlaymiz.

1 – usul: (modda miqdoridan foydalanib) (CaCO₃) = 200 g / 100 g/mol = 2 mol, reaksiya tenglamasiga binoan: 1 mol kalsiy karbonatdan -- 1 mol CaO olinadi ==>
==> 2 mol CaCO₃ dan - 2 mol CaO olinadi, unda m_CaO = 2 mol ∙ 56 g/mol = 112 g.

2 – usul: (massalarni taqqoslash) 200 g > 100 g dan 2 marta katta. Demak 2marta ko’p 56∙2=112 g (112>56) CaO olinadi

3 – usul: (proporsiya)

100 g CaCO₃ parchalanganda --- 56 g CaO olinadi

200 g CaCO₃ parchalanganda --- x g CaO olinadi x = (200 g ∙ 56 g)/100 g = 112 g.

Javob: kuydirilgan ohakning massasi 112 g.

2 – masala. Malum tortimdagi pirit yondirilganda uning massasi 20% ga kamaydi. Olingan qattiq moddalar aralshmasining tarkibini (massa ulushlarda) aniqlang.

Yechish: Reaksiya tenglamasi: 4FeS₂+11O₂ = 2Fe₂O₃   + 8SO₂.

Faraz qilamizki (x + y) mol temir disulfid olingan va uning y mol miqdori parchalangan. Unda quyidagi tenglama o’rinlidir:
x mol pirit massasi 120 x g, y/2 mol hosil bo’ladigan (tenglama bo’yicha) temir (III) oksid massasi 80y = 120x;.

Temir disulfid va temir (III) oksid massa ulushlari:

Birikmalar turli sinflari orasidagi o’zaro bog’liqlik

Metall

Metallmas




Tuz

Kislotali oksid




Asosli oksid




Asos

Kislota


Bog’liqlik reaksiya namunalari

1. Metall + metallmas = tuz

Hg + S = HgS; 2Al + 3I₂ = 2AlI₃

2. Asosli oksid + kislotali oksid = tuz

 Li₂O + CO₂= Li₂CO₃; CaO + SiO₂ = CaSiO₃

3. Asos + kislota = tuz

Cu(OH)₂ + 2HCl = CuCl₂ + 2H₂O

FeCl3	+	3HNO3	=	Fe(NO3)3	+	3HCl
tuz		kislota		Tuz		Kislota

4. Metall = asosli oksid

2Ca + O₂ = 2CaO; 4Li + O₂ = 2Li₂O

5. Metallmas = kislotali oksid

S + O₂ = SO₂; 4As + 5O₂ = 2As₂O₅

 6. Asosli oksid = asos

BaO + H₂O=Ba(OH)₂

Li₂O + H₂O= 2LiOH

 7. Kislotali oksid = kislota

P₂O₅ + 3H₂O = 2H₃PO₄; SO₃ + H₂O = H₂SO₄

1 – masala. 3,7 g kalsiy gidroksid va 5,88 g ortofosfat kislota o’zaro ta’sirlashganda qancha miqdor kalsiy gidrofosfat hosil bo’ladi?

Yechish. Ca(OH)₂ = 0,05 mol; (H₃PO₄) = 0,06 mol.

kalsiy gidrofosfat hosil bo’lishi quyida reaksiya tenglamasi bo’yicha boradi:

Ca(OH)₂ + H₃PO₄ = CaHPO₄ + 2 H₂O

Ortiqcha kislota kalsiy digidrofosfat hosil bo’lsihiga Sarflanadi:

CaHPO₄ + H₃PO₄ = Ca(H₂PO₄)₂.

Birinchi reaksiya bo’yicha: Ca(OH)₂ =(H₃PO₄ = Ca(HPO4) = 0,05 mol

Ikkinchi reaksiya bo’yicha: CaHPO₄ = H₃PO₄ = 0,01 mol.

Shunday qilib, CaHPO₄ = 0,04 mol yoki 5,44 garmm.

2 – masala. Alyuminiydan 10,2 g alyuminiy oksid olishda kerak bo’ladigan kislorodni hosil qilsih uchun talab etiladigan bertole tuzi massasini aniqlang.

Yechish. Reaksiya tenglamalari:

2KClO₃ 2KCl + 3O₂↑ (1); 3O₂ + 4Al →2Al₂O₃. (2)

MunoCabatlarga ko’ra stexiometrik sxema quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

2KClO₃ → 2Al₂O₃.  yoki KClO₃ → A1₂O₃;

(g)
Masala va mashqlar

1. 
   Quyidagi moddalar orasidan oksidlarni aniqlang va nomini ayting. Ular qaysi guruh oksidlarga taa’luqligini aniqlang: CaO, FeCO₃, NaNO₃, SiO₂, CO₂, Ba(OH)₂, P₂O₅, H₂CO₃, PbO, HNO₃, FeO, SO₃, MgCO₃, MnO, CuO, Na₂O, V₂O₅, TiO₂.
   
2. 
   6 g ko’mir yoqilganda qanday massa dagi uglerod (IV) oksid hosil bo’ladi?
   
3. 
   49 g sulfat kislota bilan reaksiyaga kirisha oladigan mis(II) oksid miqdorini aniqlang.
   
4. 
   4 mol oltingugurt (VI) oksid suv bilan ta’sirlashganda qanday massa dagi sulfat kislota olinishi mumkin?
   
5. 
   8 g oltingugrtni yoqish uchun qanday hajmdagi (n:sh) kislorod Sarflanadi?
   
6. 
   Quyidagi o’zgarishlarni amalga oshirish uchun yordam beradigan reagentlarni va sharoitni tanlang: Al → Al₂O₃ → Al(OH)₃ +3 →Al₂(SO₄)₃.
   
7. 
   Quyidagi gidroksidlarning parchalanishidan qanday oksidlar olinadi: CuOH, Fe(OH)₃, H₂SiO₃, Al(OH)₃, H₂SO₃? Reaksiya tenglamalarini yozing.
   
8. 
   Bariy oksid quyidagilarning qaysilari bilan reaksiyaga kirisha oladi: a) suv; b) nitrat kilsota; v) kalsiy oksid; g) mis (II) oksid, d)kalsiy gidroksid; e) fosfat kislota; j) oltingugurt (IV) oksid? Javobingizni reaksiya tenglamalari orqali izohlang.
   
9. 
   Mis (II) sulfat, suv va natriydan foydalanib mis (II) oksid olishni usulini taklif eting.
   
10. 
    Stronsiy va alyuminiy yuqori oksidlarini formulalarini yozing. Ular sulfat kilosta va natriy gidroksid bilan reaksiyaga kirisha oladimi? Reaksiyadagi shu element hosilalarini yozing.
    
11. 
    Rubidiy, bariy va lantan gidroksidlari formulalarini yozing.
    
12. 
    Selenning yuqori oksidi formulasi SeO₃ ni bilgan holda, uning kalsiy gidroksidi va natriy oksidi bilan reaksiya tenglamalarini yozing. Bunda qanday selenli mahsulotlar olinadi?
    
13. 
    Mishyak, brom, uglerod va selenning uchuvchan vodorodli birikmalarini formulalarini yozing.
    
14. 
    Quyida keltirilgan elementlardan qaysilari vodorod bilan uchuvchan birikmalar hosil qiladi? a) niobiy; b) vismut; v) yod; g) bariy; d) talliy; e) germaniy; j) kislorod; z) texnitsiy; i) scandiy; k) kremniy; l) surma. Ularning formulalarini yozing.
    
15. 
    Elementlarning davriy sistemadagi joylashgan o’rniga asoslanib, quyidagi birikmalarning formulalarini yozing: a) qalay xlorid; b) kaliy bromid; v) kadmiy yodid; g) litiy nitrid; d)stronsiy ftorid; e) kadmiy sulfid; j) alyuminiy bromid.
    
16. 
    Cesiy, kalsiy va kaliy gidroksidlarining formulalarini yozing.
    
17. 
    Surma, mishyak, kremniy, bor, qalayning yuqori kislotalarini formulalarini yozing.
    
18. 
    Marganes, xrom, vanadiy, tellur elementlari yuqori kislotalarini formulalrini yozing.
    
19. 
    Galliy, rux, lantan va germaniylarning asos va kislota ko’rinishidagi amfoter gidroksidlari formulalarini yozing.
    
20. 
    Quyidagi ta’sirlashuvlarda suvdan tashqari hosil bo’ladigan asosiy mahsulotlarini ko’rsating a) seziy gidroksid + xlorid kislota; b) talliy gidroksid + fosfat kislota; v) stronsiy gidroksid + nitrat kilosta; g) rubidiy gidroksid + sulfat kislota; d) bariy gidroksid + selenat kislota.
    
21. 
    Zavodga tarkibida 464 g magnitli temirtosh (Fe₃O₄) bo’lgan ruda keltirildi. Shu rudada necha tonna temir bor.
    
22. 
    Ruda namunasi analiz qilinganda uning tarkibida 2,8 g temir borligi aniqlandi. Bu temir (III) oksidning qancha massasiga muvofiq keladi?
    
23. 
    Formulalari FeO, Fe₂O₃, Fe₃O₄ bo’lgan oksidlarda temirning miqdori massasiga ko’ra (foizlarda) qancha?
    
24. 
    Rux oksid ruh metalini maxsus pechlarda havo ishtirokida yondirish yo’li bilan olinadi. Soddalashtirish maqsadida rux gardini toza ruxdan iborat deb hisoblab, 40,7 g rux oksid olish uchun necha kilogram rux gardi kerak bo’lishini hisoblab toping.
    
25. 
    Mis (II) oksid qizdirilganda kisloordning yarmini yo’qotadi va yangi mis (I) oksid hosil bo’ladi. Agar 32 g kislorod ajralib chiqqan bo’lsa, necha gram mis (II) oksid qizdirilgan?
    
26. 
    Metan gazi (CH₄) to’liq yondirilganda 72 g suv bug’i hosil bo’ldi. Reaksiya tenglamasini yozing va necha gram metan yonganligini hisoblab toping.
    
27. 
    Magniy karbonat qizdirilganda ikkita oksidga ajraladi. 210 kg magniy karbonat qizdirilganda har qaysi oksiddan necha kilogram hosil bo’lishini hisoblab toping.
    
28. 
    texnikada bariy oksidni bariy nitratning qizdirilish yo’li bilan olinadi. Bunda azot (IV) oksid, va kislorod ham hosil bo’ladi. 5,2 kg bariy nitratdan necha kilogram bariy oksid olish mumkinligini hisoblab toping.
    
29. 
    18,47 kg qo’rg’oshin oksid vodorod oqimida qizdirildi. Qizdirish to’xtatilgandan keyin qolgan oksid bilan hosil bo’lgan qo’rg’oshinning massasi 18,07 g ni tashkil etdi. Bu tajribada qancha vodorod oksid hosil bo’lgan?
    
30. 
    Marganes oksidi MnO₂ qizdirilganda Mn₃O₄ tarkibli oksid va kislorod hosil bo’ladi. 8 g kislorod olish uchun necha gram marganes (IV) oksidni qizdirish lozim?