Okeanlar tabiiy geografiyasi 1-mavzu: dunyo okeani tabiatining asosiy xususiyatlari. Reja

Dunyo okeanining biogeografik oblastlari. Okean suvining yuza qatlamida va dengiz tagining qirg‘oqbo‘yi qismida yashaydigan organik Dune o‘zining floristik va faunistik tarkibiga ko‘ra bir qator biogeografik oblastlarni vujudga keltiradi. Suv yuzasida hayot sharoitining almashinishida orografik to‘siq va keskin chegara yo‘qligi tufayli Dune okeanida ajratilgan biogeografik oblastlar miqyos jihatidan muayyan tabiiy geografik zonalarga yoki zonalar guruhiga to‘g‘ri keladi. Okeandagi biogeografik oblastlar nihoyatda yirik akvatorial birliklar bo‘lib, materiklarda ajratiladigan tabiiy geografik oblast tushunchasidan bir muncha farq qiladi.

Dune okeanida A.G.Voronov (1963) tomonidan quyidagi biogeografik oblastlar ajratilgan: Arktika, Shimoliy Atlantika, Shimoliy Tinch okean, Tropik-Atlantika, Tropik-Hind-Tinch okean va Antarktika. Ayrim hollarda Antarktika oblasti doirasida Notal-Antarktika kichik oblasti ham ajratiladi. Har qaysi biogeografik oblast litoral (qirg‘oqbo‘yi) va pelagial kichik oblastlarga bo‘linali.

Arktika oblasti haroratining yil davomida pastligi, muz bilan qoplanganligi, suvining sho‘rligining nisbatan kamligi, flora va fauna tarkibining kambag‘alligi va organizmlarning kam mahsuldorligi bilan harakterlanadi. Faqat yoz faslida fitoplankton, zooplankton va boshqa hayvonlarning rivojlanishi uchun qulay sharoit vujudga keladi. Arktika oblastida 3000 turga yaqin tirik organizmlar yashaydi. Shundan 150 turi baliqlar va 17 turi sut emizuvchilardir. Baliqlardan lasossimonlar, koryushkasimonlar, treskasimonlar va kambalasimonlar ko‘p tarqalgan. Sut emizuvchilardan kitlarning ayrim turlari, Grenlandiya tyuleni, morjlar va oq ayiqlar uchraydi. Oblastning markaziy qismi yil bo‘yi muz bilan qoplangan.