Oilada komil inson tarbiyasi

 
ISSN: 2181-2624 
 
www.sciencebox.uz 
 
Special issue
| 2022 "Challenges and Solutions of Modern Linguistics"
 
Analytical Journal of 
Education and Development
196 
ekanini ko`rsatadi.Buyuk mutafakkir bobamiz Alisher Navoiy shuni nazarda tutib, bunday 
deganlar: 
Noqis uldirkim, o`zini komil degay, 
Komil ulkim, nuqsin isbot aylagay. 
Oilada nazorat tizimi uning mustahkamligini ta'minlovchi muhim omil bo'lib kelgan va shunday 
bo'lib qoladi. Chunki oiladagi o'ziga xos nazoratning izdan chiqishi oila hayotining ham izdan 
chiqishiga olib kelishi murnkin. 'Oila . vazifalari va funksiyalarini o'z vaqtida muvaffaqiyatli 
bajarishi nafaqat uning ichki holatiga, shu bilan birga jamiyatning ijtimoiy sog'lomligiga ham 
ta'sir ko'rsatadi. Shunday ekan, jamiyatni sog'lomlashtirish uchun, eng avvalo, oilaviy 
munosabatlarni yo'lga qo'yish, oilaning ijtimoiy muammolarini ham hal qilishga e'tibor qaratish 
zarurdir. Inson kamolotga erishuvining, mukammalligining buyuk allomalarimiz katta ahamiyat 
bergan uchinchi omili tarbiya jarayoni bo'lib, u insonning butun hayoti davomida uzluksiz 
ravishda olib boriladigan maxsus faoliyatlar majmuyidir. Bu faoliyat uning ona qornida 
hayotining boshlanishidan tortib to umrining oxirigacha davom etadi. Inson ma'naviyatining 
shaklIanishiga nima eng ko'p darajada ta'sir ko'rsatadi?» mavzusida o'tkazilgan satsiologik 
tadqiqotlar natijasini koʻrib chiqadigan boʻlsak, ushbu 2 koʻrsatkichni ham koʻrishimiz mumkin. 
N• 
Ta'sir koʻrsatuvchi omil 
1999-yil 
2003-yil 
1 
Oila 
76,9 
77,1 
2 
Mahalla 
58,1 
43,2 
3 
Ta'lim muassasalari 
48,2 
43,2 
4 
Ijtimoiy muhit, kasbdoshlar 
45,3 
36,9 
5 
Televedinya 
30,1 
28,1 
6 
Matbuot 
19,5 
7,2 
7 
Din 
10,6 
6,8 
8 
Adabiyot 
8,7 
3,4 
9 
Kino,teatr 
3,8 
2,2 
O'tkazilgan sotsiologik tadqiqotlar natijasiga ko'ra «iqtisodoila-milliy qadriyatlan tizimiga oid 
dolzarb muammolar borligi ko'rinadi. Jamoatchilik fikriga asosan ma'naviy qadriyatlarning 
moddiy qadriyatlarga nisbatan ustuvor baholanishiga sabab, oilaning va u asosida quriladigan 
jamiyatning ma'naviy jihatdan sog'lom ekanligi va barqaror ma'naviy-axloqiy qadriyatlarni 
saqlab qolayotganligini ko'rsatuvchi muhim dalildir. Biroq ota-onaning vazifasi farzandini 
dunyoga kеltirishdangina iborat dеgan fikrga borish ham to'g'ri emas. Ular o'z farzandlarini aqlli, 
es-hushli, jismonan sog'lom, diyonatli, e'tiqodli, jamiyat va millatga foydasi tеgadigan insonlar 
qilib tarbiyalash haqida qayg'urishlari kеrak. Avval aytganimizdеk, odatda, otalar oilani boqish 
va moddiy jihatdan ta'minlash maqsadida ko'pincha ko'chada bo'lib, uy ishlari va farzand 
tarbiyasi bilan asosan onalar shug'ullanadilar. Shuning uchun farzand tarbiyasi faqat onaning 
vazifasidеk tuyulib qolgan. Lеkin, aslida, shariat ko'rsatmasiga ko'ra, farzandlar tarbiyasida ota-
ona birdеk mas'uldir. Balki ota bu borada ham onadan mas'uliyatliroq hisoblanadi. Farzand 
tarbiyasida ota-onaning bir yoqadan bosh chiqarishi, ularning bu borada hamjihat bo'lishlari katta 
ahamiyatga egadir. Ota-onalar iloji boricha farzandlari maktabni tugatib, biron-bir kasb-hunar 
yoki oliy o'quv yurtiga o'qishga kirgunga, mustaqil hayotga qadam qo'ygunga qadar ularning har 
bir xatti-harakatini ko'zdan qochirmay, ko'proq surishtirib, qiziqib turmoqlari talab qilinadi. 
Bunda tarbiyaviy o'gitlar, nasihatlar o'ta noziklik bilan bolaning shaxsiyatiga, nafsoniyatiga 
tegmaydigan tarzda olib borilmog'i lozim. Yoshligidan tarbiyasiga, qiladigan har bir ishiga ota-
onasining befarq qaramaganini sezgan farzand asta-sekin ularga moyillik bilan qaraydigan, 
aytganlarini qiladigan bo'lib boradi.

---