Oila pedagogikasi

Sunnat toyi.
0 ‘qil bolalar hayotida eng muhim 
marosimlardan biri sunnat to‘yidir. Sunnat to‘yi turli joylarda 
turlicha — «xatna to‘yi», «qo‘lni halollash», «o‘g‘il to‘yi» kabi 
nomlar bilan yuritiladi. Sunnat islom dini paydo bo‘lishidan 
ham 
ilgari 
mavjud 
bo‘lgan. 
Sunnat 
qilish 
qadimiy 
zamonlarda o‘g‘il bolalaming bolalikdan o‘spirinlikka o‘tish 
davrida o‘tkazilgan. Xatna paydo bo‘lishi haqida «Injilda» 
shunday fikrlar bildirilgan: olamning paydo bo'lishi davrida 
Ibrohim payg‘ambarga xudodan vahiy kelgan. Unga ma’naviy 
poklanish ramzi sifatida xatna qildirish buyurilgan ekan. 100 
yoshli Ibrohim payg‘ambar o‘zini, uch yoshli o‘g‘li Ismoilni, 
shuningdek, qul va xizmatkorlami xatna qildirgan. 50-70 
yillarda xatna rasmiy doiralarda reaksion odat deb qabul 
qilingan bo‘lsada, bu xususida norasmiy tortishuvlar yaqin 
yillargacha davom etdi. Faqat 1988-yildan boshlab xatna 
foydali deb tan olinib, 0 ‘zbeksiton Sog‘liqni saqlash Vazirligi 
buyrug'i bilan shifoxonalaming jarrohlik, urologiya bo‘limlari 
xodimlariga xatna qilishga rasmiy ruxsat berildi. Shundan 
so‘ng xatna qilish ochiqchasiga rasmiy o'tkaziladigan bo‘ldi.
Muchal yoshi.
Xalqimizda muchal yoshini nishonlash 
an’anaviy marosimga aylangan. Muchal yoshini nishonlash 
umming bir davridan ikkinchisiga o'tish — bolalikdan o'smir- 
likga o‘tish tantanasi sifatida bayram qilingan. Chunki bu 
davrdan so‘ng bola vujudida jiddiy tabiiy o‘zgarishlar sodir 
bo‘ladi. U jisman va ma’naviy ulg‘ayadi.
160

---

Inson hayotiga kun, oy, fasl, yil o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. 
Inson vujudida ham o‘n ikki yil ichida jiddiy o‘zgarish sodir 
bo'ladi. 12 yil ichida yosh bola oiganizmida jiddiy o‘zgarish 
va rivojlanish sodir bo‘ladi. 13 yoshdan o‘g‘il bolalar orga- 
nizmida erkaklik unsurlari, qizlarda esa ayollarga xos 
xususiyatlar faol rivojlana boshlaydi. Muchal yoshiga bag‘ish- 
langan marosim oilada ikki quda ishtirokida kamay-sumay 
navolari, to‘y bolaga maxsus oq liboslar kiydirish, uning 
bo‘yi barobar oq mato o‘lchash, oq toam va shirinliklar 
ulashish, isiriq tutatish, duolar o‘qish kabi an’analar asosida 
o‘tkazilgan. Qadimda muchal yoshiga bag‘ishlangan marosim 
Navro‘z bayrami tadbirlariga qo‘shib o'tkazilgan. «Oq libos- 
li» muchal yoshini nishonlayotgan yoshlar Navro‘z o‘tkazi- 
layotgan joyga kirib kelishganida barcha ulami qutlashgan. 
Kichik yoshli bolalar ularga- bahor gullarini taqdim etishgan. 
Muchal to‘yining yakunida 7-8 muchal yoshini yashagan 
qariyalar (taxminan 70 yoshdan oshgan) o‘smirlami duo 
qilganlar.
Mustaq illikga erishilib, milliy qadriyatlar tiklana bosh- 
lagandan so‘ng «Muchal yoshi» nafaqat oila a’zolari 
davrasida, balki maktablarda ham ota-onalaming ishtirokida 
Navro‘z bayrami arafasida nishonlanmoqda. Bu kabi yangi 
tadbirlar ko‘pgina maktablaming an’anaviy bayramlariga 
aylanib bormoqda.