Oila pedagogikasi

Tug'ilgan кип.
Bolalaming tug'ilgan kunini oilada 
nishonlash kichkintoylaming o‘zi uchun ham katta bayram 
hisoblanadi. Bunday tantanaga bolaga uning yoshiga mos 
keladigan sovg‘alar, shirinliklar, o‘yinchoqlar berilishi sabab 
bo‘ladi. Tug‘ilgan kunga bolaning o‘rtoqlari taklif etiladi. 
Bolalar uchun alohida dasturxon yozilib, ular mehmon 
qilinadi. Shu asosda bolalaming mehmon kutish va mez- 
bonlik malakalari shakllana beradi. Bolalaming tug‘ilgan 
kunlarini nishonlashda turli qiziqarli o‘yinlar tashkil qilish 
muhim taibiyaviy ahamiyatga egadir. Bu o‘yinlaming asosiy 
mazmuni bolalarda ziyraklik, nutq madaniyati kabi ijodiy 
fazilatlami rivojlantirishga yo'naltirilishi lozim.
Qadimda kishilaming tug‘ilgan kunlarini nishonlash odati 
keng tarqalmagan. Ilgari ko‘p sharq xalqlarida, o‘zbeklarda
157

---

ham «yil boshi» (navro‘z)da kishining umriga yosh qo‘shiladi 
deb hisoblangan. Shu sababli «Navro‘z» tabiatning yangi- 
lanish bayrami bo‘lib qolmay, u barcha uchun «yosh oshdi» 
tantanasi hisoblangan. Hozirgi paytda tug‘ilgan kun bilan 
tabriklash oilada, do‘stlar davrasida, ish joylarida ham odat 
tusiga kirdi. Ko‘pgina muassasalarda yubileylami nishonlash 
yaxshi an’ana bo‘lib qolmoqda. Tug‘ilgan kunni nishonlash 
o ‘zbeklar uchun yangi odat. Ammo 12 yosh — muchal 
to‘yini, 63 yosh - «payg‘ambar yoshi»ni nishonlash an’anasi 
qadimdan mavjud.
Beshik toyi.
Qadim zamonlardan har bir oilada o'tkazib 
kelingani tufayli, bu marosim xalq 
madaniy hayotining 
ajralmas qismiga aylanib qolgan. Beshik to‘yi haqida 
ma’lumot berishdan oldin beshikni o‘ziga ta’rif bersak o'rinli 
bo‘lardi. 
Beshik 
insoniyat 
tarixida 
yaratilgan 
buyuk 
kashfiyotlardan biridir. Beshik bolaning 2-3 yoshgacha 
ulg‘ayishi uchun juda foydalidir. U kichik, ixcham bo'lgani 
uchun istalgan joyga ko‘chirib olib borish mumkin. Beshik 
go‘dakni ovutish, erkalash, uxlatish uchun o‘ta qulay tuzi- 
lishga ega. Beshik bolani tashqi ta’sirlardan himoya qiladi 
(sovuqdan, issiqdan, zaxdan). Beshik bolani ho‘l-oyoq hara- 
katlaridan bexos cho'chimay, biror narsaga urilmay, yotgan 
joyida ag‘darilib ketmay, quruq osoyishta uxlashiga imkon 
beradi.
Chaqaloq tug‘ilgandan keyingi muhim tadbirlardan bin -
bolani beshikka solish marosimi va beshik to'yidir. Tosh- 
kentda farzand tug‘ilganiga 7 yoki 9 kun to‘lganda bolani 
beshikka solish marosimi o‘tkaziladi. Go‘dakning chillasi 
chiqgach, qudalarning kelishuvi asosida beshik to'yini 
o£tkazish odat tusiga kirgan. Beshik to‘yidan oldin kelinning 
onasi o‘z nabirasi uchun sarpolar tayyorlaydi. Qarindosh
158

---

urug‘lar ham yoshlik to‘yida chaqaloqqa atab sovg‘alar 
keltirishadi.
Bolaning ilk tishi chiq ishi ham oilada quvonchli vo- 
qeaga aylanadi. Bolaning ota-onasi, qarindoshlari buni katta 
xursandchilik bilan nishonlaganlar: bug‘doy qovurmoch tay- 
yorlab, 
bolalaiga tarqatishgan, 
kampirlami chaqirishib 
guruchli taomlar bilan siylashgan.
0 ‘zbeklarda soch — to‘y bolaning sochini ilk bor olish 
ham ma’lum tartib asosida amalga oshirilgan. Bolaning 
sochini ilk bor buvisi yoki bobosi yaxshi niyatlar bildirib 
olganlar.