Oila pedagogikasi

Mukammal reja tuzish o‘z samarasini beradi
Har bir farzandga vaqt ajratish uchun alohida reja tuzib 
olish darkor. Oilada 2 tagina farzand bo'lsa, ota-ona uchun 
bu borada qiyinchilik uncha sezilmaydi. Farzandlar soni 
ortgan sari muammo keskinlashadi. Bordi-yu, ota-onadan 
bittasi yo‘q bo‘lsa, vaziyat yanada murakkablashadi. Farzand 
tarbiyasida yaxshi natijalarga erishishning yagona yo‘li bu 
mukammal reja tuzib olishdir. Masalan, haftaning biron-bir 
kunida (aytaylik, jumada) farzandlarimizdan biri sinfdoshlari 
bilan yig‘ilishga, yana biri qarindoshlamikiga ketib, uchin-
282

---

chisi uyda qolsa, farosatli ota-ona bunday qulay imkoniyat- 
dan darhol foydalanadi, unga bor e’tiborini qaratadi.
Bitta oilada turli xulq-atvorli farzandlar o‘sgani kabi o‘z 
e’tiyojlarini qondirish yo‘lida boshqalardan talab qiladigan va 
talab qilmaydigan farzandlar bo'ladi. Bunda faqatgina talab 
qiladiganlariga e’tibor berish katta xatodir. Barcha bolaning 
ehtiyojlari u talab qilsa ham, talab qilmasa ham bir xil. Eng 
nozik joyi shundaki, farzandlar orasida tug‘ilgani, ya’ni 
o‘rtancha farzandlar passiv va e’tibomi ko‘p qilavermaydi. 
Ota-onalar to‘ng‘ich va kenja farzandlariga talabchan bo‘l- 
ganliklari bois ulami doimo nazoratda ushlab turadi, lekin 
o'rtancha farzandlariga u qachonki katta muammolar keltirib 
chiqarmaguncha e’tibor bermaydilar. Ota-ona kutilmagan 
vaziyatlardan unumli foydalana olishi lozim. Masalan, far- 
zandlaringiz hovlida o‘ynab yurgan paytida, nima uchundir 
ulardan biri uyda qoladi. Mana, sizda zo‘r imkoniyat tug‘ildi. 
Zudlik bilan uni gapga tortib, oz bo‘lsada unga e’tibor 
bering! Mayli, bu lahzalar bir-ikki daqiqa davom etsin, lekin 
shuning o‘zi ham farzand qalbidagi hissiy bo‘shliqni to‘ldira 
olish qudratiga ega. Farzandingiz o‘ziga qaratilgan e’tiborga 
mamnun bo'ladi. Bunday daqiqalar.. o‘z samarasini beradi. 
Ular farzandga quvonch mehr olib keladi, uning muammo- 
larini kamaytiradi.
Farzand ulg‘aygan sari unga qaratilgan e’tibor uchun 
ajratilgan vaqt uzaytirilishi lozim. Sababi farzand o‘sish 
jarayonida sizga o‘z qalbini hadeb ochavermaydi. Katta 
yoshdagi bolalar o‘zlarini qiynayotgan muammolami siz 
bilan birgalikda hal qilishi, ko'ngligi yozishi, o‘zini erkin 
sezishi uchun ko‘proq fursat kerak bo‘ladi. Agar siz bolaga 
kichik yoshidan boshlab ozgina bo‘lsada vaqt bersangiz, u
283

---

kattayganda ham siz bilan o‘zini qiynayotgan masala haqida 
bemalol gaplasha oladi, sizga qalbini osongina ochib beradi.
Ota-onasi tomonidan tuzukroq diqqat^e’tibor berilmagan 
farzand ulg‘aygan chog‘ida qanday qilib ularga ko‘nglini 
ocha oladi?! Bu yerda eng qimmatbaho narsa — farzand 
ishonchi garovga qo‘yilmoqda. Farzand tarbiyasi, albatta, 
Sizdan ko‘p vaqtni talab qiladi. Hamma gap shu kerakli 
vaqtni topa bilishda.
Hayotimda uchragan odamlaming ko‘pchiligi shunday 
bebaho damlami topish haqida o'zlarining sirlarini men bilan 
ovrtbqlashganlar. Bir mashhur yozuvchidan eshitganlarim 
hamon esimda. U farzandlari uchun ajratilgan kunlami 
taqyi&idan alohida belgilab qo‘yib, shu kungi uchrashuvlar 
hamda xushmuomalalik bilan rad javobini berar ekan. 
Demak, oilada farzand bilan band bo'lish ahamiyatli ish 
bo'lishi shart.
Yozuvchining yana bir ishi menga juda ma’qul bo‘lgandi. 
U oilaning har bir oilasi uchun shaxsiy bayroqcha o‘ylab 
topgan bo'lib, ularda oila a’zolarining ismlari yozilgan ekan. 
Qoidaga ko‘ra, bayroqcha sovg'a qilinarkan. Oilaviy xursand- 
chilik kunlarida, tug‘ilgan kunlarda, sayohatdan uyga qaytil- 
ganda, institutga o‘qishga qabul qilinganda bayroqcha tan- 
tana sababchisi sharafiga uy oldidagi tepalikda ko'tarib 
qo‘yilarkan. Mana, Sizga farzandga qaratilgan e’tiboming 
ibratli shakli!