Ogahiy hayoti va ijodi

Ogahiy hayoti va ijodi

Bajardi: Abdumonnobova Shohista Qabul qildi : Hulkar Vosilovna

Sharq filologiyasi tarjimonlik nazariyasi

Dariy-ingliz guruhi

Abdumonnobova Shohista Abdufayoz qizi

Ogahiy 1809-1874

• Muhammadrizo Erniyozbek oʻgʻli – Ogahiy XIX asr Xorazm adabiy muhitining yirik siymolaridan biri boʻlib, Navoiydan keyin eng “koʻp va xoʻb” sheʼr aytgan shoirlardandir.
• Ogahiy 1809 yil 17 dekabrda Xiva atrofidagi Qiyot qishlogʻida (Hozirgi Ogahiy nomli jamoa xoʻjaligi) dunyoga kelgan.
• Otasi Erniyozbek vafot etgach, yosh qolgan Ogahiyni togʻasi munis oʻz tarbiyasiga oldi. Munis atrofiga toʻplangan ijodkorlar boʻlgʻusi shoir Ogahiy ijodiga katta taʼsir qildi. Ogahiy dastlabki bilimni Munis Xorazmiydan oldi, keyichalik Xiva madrasalarida tahsil koʻrdi. 1829 yil Munis vafot qilgandan keyin Ollohqulixon uning oʻrniga Ogahiyni bosh miroblik vazifasiga tayinlaydi. Shoir xizmat yuzasidan Xorazm vohasining koʻp joylarida boʻlib, dehqonlarni, hunarmandlarni ayanchli hayotini oʻz koʻzi bilan koʻrdi. Bu Ogahiy ijodiga taʼsir etmay qolmadi

Tarixiy asarlari Tahrirlash

• Ogahiy „Riyoz uddavla“ („Saltanat boglari“, 1844),
• „Zubdat uttavorix“ („Tarixlar qaymogʻi“, 1845—46),
• „Jomeʼ ul-voqeoti sultoniy“ („Sul-tonlik voqealarini jamlovchi“, 1857),
• „Gulshani davlat“ („Davlat gul-shani“, 1865),
• „Shohidi iqbol“ („Iqbol guvohi“, 1872)

va boshqa tarixiy asarlarida Olloqulixon, Rahimqulixon (1843—46), Muhammad Aminxon (1846 — 55), Sayid Muhammadxon (1856—64), Muhammad Rahim II (1864—1910) hukmronligi davrida Xorazmda yashagan oʻzbeklar, turkman, qoraqalpoq, qozoq xalqlarining tarixi, madaniy va ijtimoiy hayoti, Xiva xonligining boshqa xonliklar bilan munosabati va boshqa tarixiy voqealar aks etgan.

• Xiva madrasalarida tahsil koʻrgan. Arab, fors, turk tillarini puxta egallagan. Xorazmning mashhur shoir va olimlari, adabiyot muxlislarining suhbatlarida ishtirok etgan. Sharq klassiklari asarlari, ayniqsa, Navoiy ijodini qunt bilan oʻrgangan. 1829-yilda amakisi va ustozi Munis vafot etgach, Xiva xoni Olloqulixon (1825—42) Ogahiyni Munisning oʻrniga mirob etib tayinlagan. Shu davrdan eʼtiboran Ogahiy xalq hayoti va saroy ishlari bilan shugʻullangan. Qizgʻin ijtimoiy-siyosiy mehnat bilan mashgʻul bir paytda otdan yiqilib, oyogʻi „shakarlang“ (shol) boʻlib qolgan (1845). 1857-yildan miroblik vazifasidan isteʼfo bergan. Umrining oxirigacha moddiy muhtoj, gʻamgin, kasalmand ahvolda kun kechirgan.

Ogahiy tavalludining 210 yilligi Xivada nishonlanadi

Tarixiy asarlardan namuna:

Ogahiy muzeyidan foto lavha:

Adabiyotlar tahrirlash: R.Majidiy. Ogahiy lirikasi. — T.: 1961; S.Dolimov. Ogahiyning hayoti va ijodi. -T.: 1963; Q.Munirov. Munis, Ogahiy va Bayoniyning tarixiy asarlari. — T.: 1961; N.Komilov. Ogahiyning tarjimonlik mahorati. — T.: 1970; M.Safarboev. Ogahiyning ijtimoiy-siyosiy va estetik qarashlari. — T.: 1993; N.Jumaxoʻja, I.Adizova. Soʻzdin baqolirogʻ yodgor yoʻqdur. — T.: 1995; Primqulov A. Ogahiy masnaviylari. — T.: 1998; Atoqli shoir, tarixnavis, tarjimon. Maqolalar. — T.: 1999. A.Abdugʻafurov. Muhammad Rizo Ogahiy. -T.: Meros, 1999; M.Matyoqubova. Ogahiy ijodida kichik sheʼriy janrlar. — T.: 2000; Q.Sultonova. Ogahiyning „Gulshani davlat“ asari adabiy manba sifatida. -T.:2000; T.Matyoqubova. Ogahiy sheʼriyatida anʼanaviy obrazlar talqini. -T.: 2001

E’tiboringiz uchun rahmat !