Odilqoriyev X. T

4-§.

Huquqiy davlat haqidagi ta’limot

Insoniyat davlat paydo bo‘lgan qadimgi davrdan buyon adolatli hokimiyat (adolatli hukmdor) haqida orzu qilib keladi. Xuddi

mana shu istak huquqiy davlat haqidagi ta’limotning vujudga kelishiga turtki bergan.

Huquqiy davlat – fuqarolik jamiyatining siyosiy shakli bo‘lib, u jami-

yat hayotida demokratik institutlarning rivoj topishi, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish tizimi mavjudligi bilan tavsiflanadigan, inson huquq va manfaat- larini ustuvor ta’minlaydigan davlatdir. Shuningdek, huquqiy davlat huquq va

qonunning ustunligi, qonun va sud oldida barchaning tengligi ta’minlanadigan, fuqarolarning huquq va erkinliklari kafolatlangan, davlat hokimiyati vakolat- lari demokratik taqsimlash asosida tashkil etiladigan adolatli davlat sifatida ta’riflanadi.

Hozirgi zamon huquqiy davlati – avvalo, inson huquq va erkinliklari, hokimiyatni amalga oshirishda (bevosita yoki vakillar orqali) xalqning ishtiroki ta’minlanuvchi demokratik davlat. U yuksak huquqiy va siyosiy madaniyat, rivojlangan fuqarolik jamiyatini nazarda tutadi. Huquqiy davlatda fuqarolar- ga o‘z qarashlari va e’tiqodlarini qonun doirasida himoya qilish imkoniyati ta’minlanadi. Bu, xususan, siyosiy partiyalar va jamoat birlashmalarining shakllanishi va faoliyat olib borishi, siyosiy plyuralizm, so‘z va matbuot erkin- ligi hamda shu kabilarda o‘z ifodasini topadi.

Huquqiy davlatning quyidagi belgilarini alohida e’tirof etish lozim:

1. 
   jamiyat hayotining barcha jabhalarida qonunning ustunligi;
   
2. 
   huquqiy davlat organlarining faoliyati hokimiyatning qonun chiqaruv- chi, ijro etuvchi va sud tarmoqlariga bo‘linishi prinsipiga asoslanadi;
   
3. 
   shaxs va davlatning o‘zaro mas’ulligi;
   
4. 
   fuqarolarning huquq va erkinliklari amalda ta’minlanishi, ularning huquqiy va ijtimoiy himoyalanganligi;
   
5. 
   konstitutsiya doirasida ish olib boruvchi turli partiyalar, tashkilotlar va birlashmalarning erkin faoliyati, turli mafkuraviy qarashlarning mavjudligiga asoslangan siyosiy va mafkuraviy plyuralizmning qaror topganligi;
   
6. 
   jamiyatda qonuniylik va huquqiy tartibotning barqarorligi.
   

Huquqiy davlat shakllanishining qo‘shimcha omillari va shartlari qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:

• 
  ijtimoiy ongda huquqiy nigilizmga barham berish;
  
• 
  yuksak darajadagi siyosiy-huquqiy savodxonlikka erishish;
  
•