Odilqoriyev X. T

Ma’naviy ijod mahsulotlari. Bu intellektual-aqliy faoliyat natijasidir. Unga madaniyat, san’at, tasviriy ijod, kino, adabiyot asarlari va boshqalar ki- radi.

Intellektual-aqliy ijod mahsullari yuzasidan ham turli-tuman huquqiy mu- nosabatlar kelib chiqadi. San’at va adabiyot asarlarini yaratgan shaxs mual- liflik huquqiga da’vogar bo‘ladi. Muzey, ko‘rgazma, she’riyat kechasiga borgan shaxslarda ana shu ijod mahsulotlariga qiziqish paydo bo‘ladi. Bu munosabat- ning obyekti – ma’naviy boyliklardir. Ijod mahsulotlari oldi-sotdi, hadya, ijara, foydalanish kabi huquqiy munosabatlarning obyekti bo‘lishi mumkin.

Huquqiy munosabat ishtirokchilarining xulq-atvori va uning oqi-

batlari. Inson faoliyati, xulq-atvori huquqiy munosabatlar vositasida tartib- ga solinuvchi obyekt sifatida namoyon bo‘ladi. Aksariyat hollarda majburiyat o‘tovchi subyektning xulq-atvori huquqiy munosabat obyekti bo‘ladi. Masalan, O‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksiga mu- vofiq, ichki ishlar idoralari jazoni o‘tab qaytgan shaxslar ustidan ma’muriy

nazorat o‘rnatadi va uni amalga oshiradi. Bunda nazorat ostida bo‘luvchi shaxsning faoliyati, yurish-turishi, xulq-atvori ichki ishlar organi bilan jazo o‘tab chiqqan shaxs o‘rtasidagi huquqiy munosabatning obyekti bo‘ladi.

Xulq-atvorning natijasi deganda, u yoki bu harakat (harakatsizlik) keltirib chiqaradigan oqibat tushuniladi. Ko‘pgina huquqiy munosabatlar muayyan oqi- batga erishish uchun o‘rnatiladi va amalga oshiriladi. Bu holatda xulq-atvor emas, balki uning natijasi huquqiy munosabatning obyekti sanaladi. Masalan, yuk tashish shartnomasi asosida kelib chiquvchi huquqiy munosabatni olaylik. Bunda huquqdor shaxsni (yuk qabul qilib oluvchi tomonni) majburiyat o‘tovchi shaxsning qanday xatti-harakatlar sodir etishi qiziqtirmaydi. Balki uning ha- rakatlari natijasi, ya’ni yukni muayyan muddatda belgilangan joyga yetkazib berishi qiziqtiradi.