Odilqoriyev X. T

Huquqdorlik – huquq sohibi, huquqiy aloqalar ishtirokchisi bo‘lish qo-

biliyatidir.

Huquqiy layoqat – shaxsning huquq normalariga muvofiq subyektiv huquq va yuridik majburiyatlarga ega bo‘la olish qobiliyatidir. Boshqacha ayt- ganda, huquqiy layoqat jismoniy va yuridik shaxslarning subyektiv huquq va yuridik majburiyatlarga ega bo‘lish imkoniyati, qonunda nazarda tutilgan turli munosabatlarga kirishi qobiliyatidir. Insonlarda huquqiy layoqat ular tug‘ilgan paytda paydo bo‘lib, vafot etgunicha mavjud bo‘ladi. Huquq normalari huquqiy munosabat subyektlarining ular huquqiy layoqatiga mos tarzdagi harakatlanish mezoni va chegarasini belgilaydi. Huquq nazariyasida huquqiy layoqatning uch turi farqlanadi: umumiy, sohaviy va maxsus.

Umumiy huquqiy layoqat – har qanday shaxsning, yoki tashkilotning umuman huquq subyekti bo‘la olish imkoniyatidir. Bu imkoniyat tug‘ilgan (tashkil topgandan) boshlab mavjud bo‘ladi.

Sohaviy huquqiy layoqat – shaxs yoki tashkilotning u yoki bu huquq sohasida subyekt bo‘la olish yuridik qobiliyati. Turli huquq sohalarida subyekt bo‘lish uchun har xil talablar belgilangan.

Maxsus huquqiy layoqat – muayyan lavozimni prezident, sudya, proku- ror va h.k. egallash munosabati bilan vujudga keladigan huquqiy munosa- batlarning ishtirokchisi bo‘lish qobiliyati. Bunday layoqat shaxsning muayyan huquq subyekti toifasiga mansub bo‘lishi bilan ham bog‘liq bo‘lishi mumkin (masalan, huquqni muhofaza etish organi xodimi).