Odam va hayvonlar fiziologiyasi fanidan “Qon tomirlarining anatomik va funksional klassifikatsiyasi”

Qon tomirlar tizimi filogenezi.Past tabaqali hayvonlarda yurak bo’lmasdan,ularda qon tomirlarining qisqarishi hisobiga harakat qiladi.Umurtqali hayvonlarda yurak urib turuvchi a’zo sifatida paydo bo’ladi va filogenez bo’ylab murakkablashib boradi.Baliqlarning yuragi ikki kamerali bo’lib,qon qabul qiluvchi bo’lmacha va haydovchi qorinchadan iborat.Yurakdan vena qoni oqib o’tib,jabra arteriyalari vositasida baliq jabralariga boradi va u yerda kislorod bilan to’yinadiAmfibiyalar quruqlikka chiqishi munosabati bilan ularda jabralar bilan birga o’pka vujudga keladi.Shu sababli yurak bo’lmachasi to’siq vositasida ikki bo’lakka bo’linib uch kamerali yurak paydo bo’ladi.Oxirgi jabra arteriyasidan o’pka arteriyasi paydo bo’lib,qonni yurakdan o’pkaga olib borib gaz almashinuvini ta’minlaydi.Reptiliyada o’pka va nafas paydo bo’lganidan so’ng qon aylanish doirasi kelgan.

2