Odam ginetikasining xususiyati. Ginetika bosqichlari

Immunogenetik usuli.
Immunogenetiklar- odam genetikasining bir sohasi bo’lib, antigenlar spesifikligi, irsiylanishi qonunlarini, immunitet reyaksiyalarining amalga oshirishda irsiyatning rolini o’rganadi.
To’qimalarning ko’chirib o’tkazish (transplantatsiya) sohasida olib borilgan tajribalar natijasida XX asrning 40-yillarida to’qimalar mosligi bosh majmuasi (MNS) haqida tushunchalar paydo bo’ldi. MNS genetik tizimi tomonidan nazorat qilinadigan antigenlar immunologik ravishda va immun javobda, hujayralarning o’zaro ta’sirida katta rol o’ynashi mumkin bo’ldi.
Keyinchalik MNS ichida faqat to’qimlalar antigenlarining genlarigina emas, immun javob kuchini aniqlovchi genlar va limfositlar yuzasidagi retseptor genlari ham joylashishi aniqlandi.
Immunogenetika usuli antropologik tekshirishlarda odam populyatsiyalarida bir xiligi va polimorfizmni aniqlashda ham foydalaniladi.keyingi yillarda MNS tizimi tarkibidagi HLA tizimi sport tanlashda muvaffaqiyatli qo’llanilmoqda.
Biokimyoviy usul.
Bu usul klinik biokimyoda qo’llaniladigan irsiy kasalliklarni aniqlash uchun foydalaniladi. Masalan, irsiy gipotereozni to’qimalarda qalqonsimon garmonlar miqdorini va irsiy deabetda insulin miqdorini aniqlab tashxis qo’yish mumkin. Hozirgi davrda biokimyoviy usullar mutant genning geterozigot tashuvchilarni aniqlashda va prenatal diagnostikada tobora keng qo’llanilmoqda.
Biokimyoviy usullarni irsiy moyili kasalliklarda tashxis qo’yishda ham qo’llash mumkin. Masalan, miokard infarkti bilan og’rigan kasalliklarning oila a’zolari tekshrilganda giperxolisterinemiya belgisi autosoma-dominant tipda irsiylanishi aniqlanadi. Tadqiqotlar mutant gen ekspressiyasi natijasida bitta anomal oqsil sintezlanishi, bu oqsil yuqori zichlikni lipoprotein retseptorlarining oqsili ekanligini ko’rsatdi.
Biokimyoviy usullar genetik va klinik polimorfizmni o’rganishda ham foydalaniladi. Masalan, yuqorida keltirilgan tadqiqotlarda giperxolisterinemiya holatlarining 5%ning sababi dominant irsiylanuvchi gen orqali vujudga keladi. Biokimyoviy usullar ko’p mehnat va maxsus jihozlar hamda qimmatbaho reaktivlarni talab qiladi. Shuning uchun ham ommaviy populyatsion tadqiqotlarda keng qo’llanilmaydi.