O’choq gazi ishlab chiqarish xom ashyolari turlari

Sulfat kislotadan

Oltingugurt kolchedanlari Oltingugurt kolchedanining asosiy tarkibiy qismi tarkibida

53,5% S
46,5% Fe
Oltingugurtli kolchedan – sarg‘ish yoki sarg‘ish-kulrang tusli mineral bo‘lib, uning zichligi qariyib 5 g/sm3 ga teng. Bo‘lakchalarining kattaligi va kolchedan naviga qarab uning to‘kilish massasi (og‘irligi) 2200 dan 2400 kg/m3 gachani tashkil qiladi.

Tabiiy oltingugurt kolchedani tarkibida FeS2 dan tashqari

Cu
Zn
Pb
As
Ni
Co
Se
Bi
Te
Cd
Ca va Mg korbanat va sulfatlari
oz miqdorda Au va Ag kabi qo‘shimchalar bo‘ladi
birikmalari

Kolchedan konlari

MDH da
Ispaniyada
Yaponiyada
Kanadada
Portugaliyada
Italiyada
Norvegiyada va boshqa mamlakatlarda mavjud.

Rangli metallurgiya gazlari

Misli, ruxli, qo‘rg‘oshinli rudalar va konsentratlar hamda boshqa rangli metallar tutgan rudalarni kuydirish jarayonida rangli metallar ajratib olish uchun qayta ishlashga keladigan qattiq qoldiq – kuyundidan ajraladigan chiqindi gazlar hosil bo‘ladi. Chiqindi gazlar tarkibida sulfit angidrid bo‘ladi va u sulfat kislota ishlab chiqarish uchun qimmatbaho xomashyo hisoblanadi.
Rangli metallurgiya chiqindi gazlaridan foydalanish muhim xalq xo‘jaligi ahamiyatiga egadir, chunki, masalan har bir tonna mis suyuqlantirib olishda sulfat kislotali tizimdagi oltingugurtli xomashyoni kuydirishga sarflanadigan xarajatlarsiz 10 t dan ortiq sulfat kislota olish imkoniyati yaratiladi. Bundan tashqari, chiqindi gazlari tarkibidagi oltingugurt oksidlarini tutib qolinishi hisobiga metallurgiya korxonalari havosining musaffoligi saqlab qolinadi.

Rangli metallurgiya gazlari

Xomashyoni kuydirish jarayonini intensivlash va olinadigan yarim mahsulotlar – rangli metallurgiya kuyundilari sifatini yaxshilash uchun pechga beriladigan havoga purkashdan oldin uning tarkibida 30-35% O2 bo‘lguncha kislorod qo‘shish qo‘llaniladi yoki kuydirish jarayoni texnologik kislorod (95% O2) muhitida amalga oshiriladi. Kislorod ishlatiladigan barcha holatlarda ham kuydirishdan chiqadigan chiqindi gazlaridagi sulfit angidridning konsentratsiyasi ortadi.
Masalan, ruxli konsentratni qaynovchi qatlam pechlarida kuydirishda tarkibida 30% O2 tutgan havo berilishi (havodagi 21% O2 o‘rniga) orqali o‘tkazilgan sanoat sinovlari shuni ko‘rsatadiki, bunda chiqadigan gaz tarkibidagi SO2 konsentratsiyasi 8 dan 14% ga ko‘tariladi, pech unumdorligi 70% ga ortadi, kuyundidagi sulfidli oltingugurt miqdori 3 marta kamayadi.