|
Ochiq dars ishlanmasi.
Sana30.09.19 yil Sinf: 8-a
Mavzu: Aholi punktlari.
Darsning maqsadi:
Ta’limiy) O’quvchilarga aholi manzillari, shahar, yo’ldosh shaharlar, aglomeratsiya haqida nazariy bilim berish
Tarbiyaviy) O’quvchilarda iqtisodiy, ekologik va axloqiy tarbiya berish
Rivojlantiruvchi) O’quvchilarni mustaqil ishlashga, ijodkorlikka o’rgatish, dunyoqarashini kengaytirish
Dars turi: aralash
Dars metodi: suhbat, xarita bilan ishlash
Dars jihozi: O’zbekistonning tabiiy xaritasi, darslik, konspekt
Darsning borishi
O’quvchilar bilan salomlashish, davomatni aniqlash
Uyga vazifani so’rash
I. Bu raqamlar sizga nimani eslatmoqda?
1) 38 o’rinda (dunyoda aholisi bo’yicha)
2) 60 kishi (aholi zichligi)
3) 32 mln kishi ( O’zbekiston aholisi)
4) 9 yillik (tayanch ta’lim)
5) 13,5% (Sanoatda band aholi)
6) 50%....50% (ayollar va erkaklar)
7) 80% (o’zbeklar)
8) 60 yosh (erkaklar nafaqa yoshi)
9) 55 yosh (ayollar nafaqa yoshi)
10) 16 yosh (mehnatga yaroqli aholi)
Yangi mavzu bayoni:
Tabiiy sharoit, kishilar mashg’uloti hamda turli iqtisodiy ijtimoiy, tarixiy omillar ta’sirida shahar, shaharcha, qishloq, ovul ko’rinishidagi aholi manzillari tarkib topadi. Qishloq ovullarda dehqonchilik, chorvachilik bilan shug’ullanuvchi kishilar va qishloq ziyolilari yashaydi. Aholisi sanoat korxonalarida yoki transportda ishlaydigan, biroq aholisi oz sonli manzillar ham qishloqlar tarkibiga kiradi.
Shahar qiyofasidagi aholi manzillari hunarmandchilik va savdo –sotiq paydo bo’lganidan so’ng vujudga kelgan. Samarqand, Xiva, Buxoro, Toshkent shular jumlasidandir. Ular dunyodagi eng qadimiy shaharlardan hisoblanadi. O’zbekistonda aholisi 7 ming va undan ko’p bo’lgan aholi manzili shahar hisoblanadi. Bu ko’rsatgich turli mamlakatlarda turlicha. Shahar hisoblanishi uchun, shuningdek, ushbu manzillarda yashayotgan aholining 2/3 qismi ishchi va xizmatchilar hamda ularning oilalaridan iborat bo’lishi kerak. Aholi manziliga shahar maqomini berishda unda shahar turmush tarzining holati ham hisobga olinadi. Ko’p funksiyali shaharlar juda tez rivojlanadi, ular yonida yo’ldosh shaharlar vujudga kelib, aglomeratsiyalarni hosil qiladi. Toshkent mamlakatimizda eng katta shahar aglomeratsiyasidir.
Shaharchalar sanoat rivojlanayotgan, yangi o’zlashtirilayotgan yerlarda vujudga keladi. iskandar, kegayli, Ulug’bek, G’ozg’on, Zomin shaharchalari shular jumlasidandir. Bunday shaharchalarning ko’pchiligida aholining aksariyati muayyan tarmoqdagina xizmat qiladi. Yangi shaharlar va shaharchalar (Angren, Bekobod, Olmaliq, Chirchiq, Yangiobod, Navoiy, Gazli, Uchquduq, Taxiatosh, Zarafshon, Shirin va boshqalar) asosan qazilma boyliklar va suv quvvati boyliklari mavjud hududlarda bunyod bo’lgan. Tohchiyon shaharchasi (Surxondaryo) ko’mir koni negizida vujudga kelgan. Bular sanoat markazlaridir. Yangi yerlarni o’zlashtirish, qishloq xo’jalik xom – ashyosini qayta ishlovchi sanoat negizida Yangiyo’l, Guliston, Yangiyer kabi shaharlar qad ko’tardi. Shahar va qishloq aholisi sonining nisbatini bilish iqtisodiyot uchun muhimdir. So’nggi vaqtlarda aholi manzillari sonida deyarli o’zgarish bo’lmagani holda qishloqda aholining tug’ilishi ko’pligi hisobiga shahar aholisining salmog’i kamayib bormoqda.
Aholi manzillarini yuksaltirishda quyidagilar e’tiborda bo’ladi:
shaharlarni rejalashtirishda odamlarning turar joyi bilan ish joyi orasida 4 – 5 km dan uzoq bo’lmasligi
qadimiy shaharlarni zamonaviy qulayliklarga ega qilib qayta qurish;
yirik shaharlarda aholi ko’payib ketishi hamda ekologik vaziyatning buzilishiga sabab bo’ladigan korxonalar qurilishini cheklash va borlarini ko’chirish.
Yangi mavzuni mustahkamlash:
I. Xarita bilan ishlash
O’quvchilar 2 guruhga bo’linadi, ularga O’zbekiston tabiiy xaritasidan
a) Foydali qazilma konlari
b) Transport tugunlari
0000000000000000000000000000d) Yangi tarkib topgan shaharchalarni ko’rsatadilar.
Aniq, to’g’ri va ko’p obyekt ko’rsata olgan o’quvchi yoki guruh g’olib hisoblanib, baholanadi.
II. Geografik diktant
1) Mamlakatimizda _____ ta shahar, ______ ta shaharcha va _________ ga yaqin qishloq hamda ovul mavjud. (119, 114, 12 ming)
2. O’zbekistonda aholisi ______ va undan ko’p bo’lgan aholi manzili shahar hisoblanadi.(7 ming)
3. ________________ mamlakatimizda eng katta shahar aglomeratsiyasidir. (Toshkent)
4. _______________ shaharchasiko’mir koni negizida vujudga kelgan? (Tohchiyon)
Muzokara uchun mavzu:
Buxoroda qanday aholi manzillari bor?
O’quvchilarni baholash.
Faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi. Baholar jurnal va kundalik daftarlarga qo’yiladi.
Uyga vazifa: 16 –19 bet mavzuni o’qib kelish, yangi mavzuga tayyorlanish.
Mavzu yuzasidan test tuzish
O’TIBDO’ ____________________B.K.Toshboyev
PARKENT TUMANI 45-UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABINING GEOGRAFIYA FANI O’QITUVCHISI BOQIYEV DILMURODNING “YERNING ICHKI TUZILISHI VA TITONIK JARAYONLAR” MAVZUSIDA OCHIQ DARS ISHLANMASI
Do'stlaringiz bilan baham: | 
