O‘bekiston Respublikasi Oliy Ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

4. «Shanxay qamkorligi tashkiloti» (ShQT). Dastlab «Shanxay beshligi» deb nom olgan bu tashkilot 1996 yilda tashkil topgan. Unga: Xitoy, Šozoђiston, Širђiziston, Tojikiston va Rossiya kirgan. O‘zbekiston 2001 yil 15 iyunda kirdi. Bu tashkilot O‘rta Osiyo respublikalari uchun ochiš. 2001 yil 14-15 iyunda Shanxay sammiti bo‘lib, unga O‘zbekiston a’zo bo‘lgach uning nomi ShQT deb nom oldi. O‘tgan yillar davomida bu tashkilot ko‘plab o‘z sammitlarini a’zo bo‘lgan davlatlarda bir nechta bor o‘tkazdi. 2001 yil 15 iyunda ShQT tomonidan «Xalšaro terrorizm, ekstremizm va separatizmga šarshi kurash qašida» Konvensiya šabul šilindi. ShXTni tuzish to‘ђrisida dekloratsiya imzolandi. Uning doimiy ishlovchi ikki organi – Kotibiyat va Mintašaviy aksilterror tuzilmasini tashkil etishga kelishib olindi. ShQTning Xartiyasi (Nizom) 2002 yil 7 iyunda Rossiyaning Sankt-Peterburg shaqrida šabul šilindi. 2003 yil 29 mayda Moskva sammitida 2004 yanvaridan Pekinda Kotibiyatni, Toshkentda Mintašaviy aksilterror tuzilmasi ijroiya ko‘mitasini ishga tushirishga šaror šilindi. 2004 yil 17 iyunda Toshkentda ShQTning sammiti bo‘lib, ShQT faoliyatining ikki asosiy yo‘nalishi: xavfsizlik va savdo-ištisodiy qamkorlik muammolarini muqokama šildilar.

2000 yilning sentabr oyida qam BMT Bosh Assambleyasi «Ming yillik sammiti»da, 2003 yil 29 mayda ShQTning Moskva sammitida, 2004 yil 17 iyunda Toshkent sammitida, 2005 yil 5 iyulda Ostona ShQTning sammitlarida Prezidentimiz mintašamiz xavfsizligani ta’minlash bilan boђliš bo‘lgan xalšaro terrorizm va narkobiznessga šarshi faol kurashish, Markaziy Osiyo mintašasidagi baršarorlik va xavfsizlikni ta’minlash va jaqon xavfsizlik tizimini takomillashtirish muammolariga e’tibor šaratdi. Mintaša xalšlari uchun o‘ta muqim aqamiyatga ega bo‘lgan bu jarayonni to‘ђri anglab yetgan Markaziy Osiyo mamlakatlarining raqbarlari fašat 2000 yilning o‘zida bir necha bor uchrashuvlar o‘tkazdi. Xususan, 2000 yil oktabr oyida Toshkentda bo‘lib o‘tgan uchrashuvda «Markaziy Osiyoda narkotiklarning nošonuniy savdosi, uyushgan jinoyatchilik va terrorchishikka šarshi kurash bo‘yicha qamkorlikning ustuvor yo‘nalishlari» to‘ђrisidagi o‘ta muqim qujjat imzolandi.