O ‘zbekiston Respublikasida to‘lov tizimi va uning rivojlanish bosqichlari

hisoblangan respublika to‘lov tizimining rivojlanishi to‘rt bosqichga 

bo‘linadi: 

1-bosqich 

1991 yil 

Viloyatlar ichida hisob-kitoblar pochta va tashuvchilar orqali yagona hisoblash markazida 

amalga oshiriladi. Bu jarayon bir haftani tashkil etar edi. Viloyatlararo hisob-kitoblar ham 

pochta orqali avizo hujjatlari asosida amalga oshirilgan. Bunda mablag‘lar bir mijozning 

hisobvarag‘idan ikkinchi mijozning hisobvarag‘iga bir oydan ikki oygacha bo‘lgan muddat 

mobaynida kelib tushar edi. 

1992 yil 

---

Markaziy bank Bosh axborotlashtirish markazida banklararo hisob-kitoblarda elektron 

pochta usuli yaratish ustida ishlandi. Shuningdek bank amaliy ish kunini kompyuterlar 

vositasida bajarish a

maliy dasturini yaratish va ularni banklarda tadbiq etish bo‘yicha ish 

olib borildi. 

1993 yil 

Shu yili qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining "Axborotlashtirish to‘g‘risida”gi 

Qonunini bajarish yuzasidan Markaziy bankda va uning hududiy Bosh boshqarmalarida 

axborotlashtirish boshqarmasi va bo‘limlari tashkil etildi. Banklararo maxsus ajratilgan 

aloqa kanallari vazifasida elektron to‘lov tizimini ishga tushirish borasida ish olib borildi. 

Respublika bank tizimini axborotlashtirish konsepsiyasi ishlab chiqildi. 

Sobiq Ittifoq respublikalari bilan o‘zaro hisob-kitoblarni tartibga solish va ularga xizmat 

ko‘rsatish amaliy dasturi yaratildi. Markaziy bankning hududiy boshqarmalari to‘liq 

kompyuterlashtirildi. Ya’ni bir paytda respublika elektron to‘lov tizimini zamini yaratila 

boshlandi. Shu yilning dekabr oyidan boshlab juda qisqa muddat uch oy mobaynida 

Sobiq Ittifoq respublikalari bilan 1991, 1992 hamda 1993 yillardagi yig‘ilib qolgan o‘zaro 

hisob-kitoblar, qarzlar hisoblab chiqildi va 1994 yilning mart oyiga kelib bu borada aniq 

ma’lumotlarga ega bo‘lindi. 

1994 yil 

18 mart kuni qabul qilingan Vazirlar Mahkamasining 146-

sonli “Bank tizimini 

takomillashtirish, pul-kredit munosabatlarini barqarorlashtirish chora-tadbirlari 

to‘g‘risida”gi Qaroriga muvofiq, Markaziy bank tizimida elektron pochtalarni joriy etishni 

oktabrga qadar tugallash vazifasi yuklatildi. Shuningdek, Qarorda respublika bank 

kompyuter tizimini yaratish uchun zarur valyuta mablag‘larini ajratish ham ko‘rsatildi. 

13 iyul kuni Vazirlar Mahkamasin

ing “O‘zbekiston Respublikasi bank tizimini moliyaviy 

qo‘llab-quvvatlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qaror qabul qilindi. Unga asosan banklar 

qator soliqlardan ozod qilindi va bo‘shagan mablag‘larni o‘z faoliyatini 

kompyuterlashtirishga sarflash shart 

qilib qo‘yildi. Mazkur Qarorlarga binoan tijorat 

banklarining bo‘limlari kompyuterlashtirila boshlandi va ular elektron to‘lov tizimiga 

qo‘shib borildi. 

Avgust oyi oxiriga kelib mustaqillikning uch yilligi sharafiga elektron to‘lovlar vaqtinchalik 

Nizomi yaratildi. 

Oktabr oyidan boshlab esa elektron pochta respublika bank tizimida ishga tushirildi. 

Respublika bank tizimida buxgalteriya hisob-kitoblarni va bank amaliy ish kunini umumiy 

bir ko‘rinishga keltirish uchun zarur ishlar amalga oshirildi. 

Markaziy b

ank qilingan bu ishlar bilan cheklanib qolmasdan o‘zining mutaxassislari kuchi 

bilan elektron to‘lov tizimi amaliy dasturini respublika miqiyosida tadbiq etish ustida ham 

tinimsiz ish olib bordi va 1995 yil uchun zamin yaratdi. 

---