O ‘zbekiston Respublikasida to‘lov tizimi va uning rivojlanish bosqichlari

2-bosqich 

1995 yil 

Aprel oyida Markaziy bank Jahon banki mablag‘lari hisobidan O‘zbekiston Respublikasi 

banklararo to‘lov tizimini takomillashtirishga yo‘naltirilgan halqaro tanlov tender e’lon 

qildi. 

Markaziy bankda tashkil etilgan elektron to‘lov tizimini yaratish ishchi guruhi o‘tgan 

yillardan olingan tajribalar va xulosalar, shuningdek jahonning ilg‘or davlatlari yutuqlarini 

o‘rganish va tahlil qilish asosida elektron to‘lov tizimi texnologiyasini yaratdilar. Eski tizim 

19 avgustdan boshlab yangi texnologiya bilan almashtirila boshlandi. Bu paytga kelib 

Markaziy bank tizimida hisob-kitob markazlari tashkil etildi va tijorat banklariga elektron 

to‘lov bo‘yicha xizmat ko‘rsatila boshlandi. Yangi texnologiyaga o‘tila borishi sababli 

yilning oxirigacha respublikada 2 tizim: elektron pochta va elektron to‘lov tizimlari ishlab 

turdi. Yil oxiriga kelib esa barcha tijorat banklari Markaziy bankning hisob-kitob 

markazlari, kliring markazlari elektron to‘lov tizimiga qo‘shildi. 

1996 yil 

Yangi tashkil etilgan hisob-kitob markazlari tijorat banklarining vakillik hisobvaraqlarini 

kliring markazlaridan o‘zlariga o‘tkaza boshladilar. Iyul oyiga kelib kliring markazlari 

butunday qisqartirildi. Shu bilan bir qatorda Markaziy bank Bosh axborotlashtirish 

markazi mutaxassislari va bank xodimlari to‘lovlarning o‘tishi muddatini yanada 

qisqartirishni ta’minlash borasida tinmay izlanish olib bordilar. Buning natijasi o‘laroq, yil 

oxiriga kelib to‘lovlar o‘tishi muddati respublika miqyosida 2 soat, viloyat miqyosida 1 

soatni tashkil etdi. 

1997 yil 

Respublika bank tizimida yangi hisob tizimi rejasiga o‘tilishi tijorat banklari va Markaziy 

bank to‘lov tizimi tub burilish yasadi. Elektron to‘lov tizimining mavjud amaliy dasturi 

ri

vojlantirilib, tizimning katta o‘tkazish qobiliyati va hujjatlarning yuqori tezlikda qayta 

ishlanishi (hududlararo hisob-kitoblar - 15 daqiqada, bitta hudud ichidagi hisob-kitoblar 

esa 

– 3-5 daqiqada) pul mablag‘lari aylanishini jiddiy oshirdi. Bu esa respublika xo‘jalik 

yurituvchi sub’ektlarining faoliyatiga ijobiy ta’sir etdi, banklarga vaqtincha bo‘sh turgan 

mablag‘lardan samarali foydalanish va kredit xavf-xatari darajasini hamda likvidlilik xavf-

xatarini tezkorlikda boshqarish imkonini berdi.