O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

UMUMIY GISTOLOGIYA
TO Q IM A L A R
Epitelial to'qimalar va bezlar.
Nazariy qism
Epitelial to'qimalar epitelial hujayralar - cpitcliotsitlardan tuzilgan bo'lib,
organizmdagi lo'qimalarning bir turi hisoblanadi. Epitcliy atamasini Ryuish
kiritgan. “cpi” - usti, “ tele” so'rg'ich ma'nosini bildiradi. Bunda biriktiruvchi
to'qima so'rg'ichlari ustida turgan cpiteliy inobatga olingan. Epitelial
to'qimalar boshqa to'qimalardan quyidagi morfofunksional xususiyatlari bilan
farq qiladi: (epitelial to'qimalar ko'pincha cpiteliy deb ham nomlanadi).
1.Epitcliy - hujayralar qatlamidan iborat;
2.Epitcliyda hujayralararo modda rivoj topmagan;
3.Epitcliy hujayralari qutbli haraktcrga cga - hujayralarda apikal va bazal
qismlar ajratiladi.
4.Epitcliy bazal mcmbranada yotadi;
5.Epitcliyda qon tomirlari bo'lmaydi. Ovqatlanish bazal mcmbrana orqali
diffuziya yo'li bilan bo'ladi.
6.Epitclial to'qimalarning rcgcncratsiya qobilyati kuchli kcchadi.
Epitelial to'qima o'z xususiyatlariga ko'ra, ikki guruhga bo'lib o'rganiladi.
Yopqich va bczli cpiteliy.
Yopqich-qoplovchi epiteliy
Yopqich-qoplovchi cpitcliylar-chcgara to'qimalari hisoblanadi. Ular tcri,
ichki a’zolar (oshqozon, ichak, chiqaruv naylari) shilliq pardalari, ikkilamchi
bo'shliqlar (plcvral, qorin parda) yuzasini qoplab yotadi. Yopqich cpiteliy
so'rish, sekretsiya, chcgara to'siq, ckskrctsiya, himoya kabi qator vazifalarni
o'taydi. Epitcliy to'qimasi bo'yicha bir nccha tasniflar mavjud:
Epitcliy uchun ko'pchilik tomonidan qabul qilingan tasniflar filogcnelik
va morfofunksional tasniflardir.
Filogcnctik tasnif bo'yicha tcri, ichak, buyrak, sclomik, cpcndiomioglial
cpitcliylar farqlanadi.