O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti


NERV TO'QIMASINING YOSHGA KO'RA О ZGARISHLARI



Download 10,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet160/202
Sana10.07.2022
Hajmi10,21 Mb.
#772989
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   202
Bog'liq
@MEDBIBLIOTEKA GISTOLOGIYA E.Tursunov 1-qism.

NERV TO'QIMASINING YOSHGA KO'RA О ZGARISHLARI.
Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda ncyronlam ing yadro sitoplazm a nisbati 
yuqori bo'ladi. Yoshning o'tishi bilan ncyronlar asosan sitoplazma-yadro 
m unosabatining kattalashishi hisobiga kattalashadi.
3 oylik chaqaloqlarda asosan bosh miya kulrang m oddasidagi ikkinchi va 
to'rtinchi qavatdagi piram ida shaklli neyronlarning xajm i kattalashadi. 
T o'rtinchi qavatdagi kichik piram ida va donach shaklli neyronlar csa, sckin 
kattalashadi. Bolalarda sinaptik kontaktlarning soni yoshga ko'ra ko'paya 
boradi.
Yangi tug'ilgan chaqaloqlar miyasining peshona qism neyronlarida 
xrom atofil m iqdori asta ko'paya boshlab, ikki yoshlik bo'lganda kattalarnikiga 
o'xshash bo'ladi. M iyaning ba'zi bir qavatlaridagi neyron aksonlarining 
atrofida m iyelinlar hosil bo'lishi bola tug'ilgandan so'ng boshlanadi va 4 
yoshlarda tugaydi. 

Taraqqiyoti va yoshga ko'ra o'zgarishlari, regeneratsiyasi. 
Nerv to'qim asi 
ektodcrm aning dorsal qism idan rivojlanadi. Ektoderm adan a w a l nerv 
plastinkasi hosil bo'lib, u cgiladi, ikki tom oni bolishga o'xshab bo'rlib chiqadi 
va birikib ncrv nayiga aylanadi. N erv nayining devorini boshlang'ich davrda 
ventrikulyar hujayralar (neyrocpitcliy) tashkil cladi. N erv nayi devorida 4 ta 
zona farqlanadi.
V e n trik u ly a r (ep en d im ), su b v e n trik u ly a r, o ra liq (y o p q ic h ) va c h e tk i
(m a rg in a l 
zo n u la r).
V entrikulyar zonadagi ventrikulyar hujayralardan 
neyronlar va m akrogliya, subventrikulyar zonadagi hujayralardan orqa m iya 
va bosh m iya hujayralari, oraliq zona hujayralaridan orqa m iya kulrang 
m oddasi va bosh m iya kulrang m oddasining bir qism i, m arginal zonadan bosh
211


m iya va m iyacha po'stlog'i hosil bo'ladi. A vval har bir zonada kurtak 
hujayralar hosil bo'ladi.
N cyronlar kurtak hujayralar - ncyroblastlardan hosil bo'ladi. Yetilgan 
neyronda 3 la bclgi bo'ladi. 
'
A ) N cyrofilam cntlar va m ikronaychalari hosil bo'ladi.
B) N cyritlar va dendritlar hosil bo'ladi.
V) N erv hujayralari orasida sinapslar hosil bo'ladi.
Bosh m iyada 1 trillion ncyronlar mavjud. V entral devorda 1 m inutda 2,5 
m ln hujayra hosil bo'ladi. H ayotning boshlang'ich davrida va butun ontogcnez 
davrida ju d a ko'p ncyronlar o'lib kcladi. H ujayralar o'lim i hatto 25foizgacha 
borishi m um kin. Bu gcnctik dasturi asosida (apoptoz) m arkaziy va perifcrik 
nerv tizim ida bir xilda kcchadi. Katta odam da o'rtacha 
10
m lngacha ncyron 
o'lib turadi, lekin yangi neyronlar hosil bo'lm aydi. Y angi neyronlam ing hosil 
bo'lishi m iyada 
1-2
yoshda tugaydi.
X om ilalik davrida nerv nayi va cktodcrm a oralig’idan ganglioz plastinka 
(nerv qirrasi) hosil bo'ladi. G anlioz olaslinkadan esa o'z navbatida vcgclativ 
nerv tizim i, gangliylar, m iya pardalari, neyrolcm m otsit, gangliylardan esa, 
saltellit hujayralar, buyrak usti m ag'iz m odd?sidagi 
xromaffin hujayralar, 
m elanotsitlar, A PU D tizim i va shu kabilar hosil bo'ladi.
X om ila nerv nayi kranial qism idagi cktodcrm a yo'g'onlashadi va bu 
yo'g'onlashuv plakoda deyiladi. Plokadalar o'z navbatida V, V II, IX va X nerv 
gangliyalarini hosil qilishda ishtirok ctadi.
M iyelin parda lem m otsit hujayra qobig'i hisobiga hosil bo'ladi, bu 
jarayon asosan xom ilalik davrining II yarm ida faol kcchadi (127-128-rasmlar).
127-rasm. A -m iyelinsiz nerv tolasining hosil bo'lishi.
В - m iyclinli nerv tolasining hosil bo'lishi
212


v
1
, , 
128-rasm
V- m iyelin parda hosil bo'lishi-ТЕМ ostida 
G -m iyclinsiz nerv hosil bo'lishi - ТЕМ ostida

Download 10,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   202




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish