O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

«Bumerang» treningi
Talabalar bir nechta kichik guruhlarga bo‘linadi va vazifa yozilgan materiallar tarqatiladi, har bitta guruh o‘z fikrlarini bayon qiladi hamda guruhlar orasida savol javob ketadi.
I – guruh vazifasi

1. 
   Polyarimetriya usuli haqida ma’lumot bering.
   
2. 
   Mentol preparatini polyarimetrik usulda taxlil qilish.
   

II – guruh vazifasi

1. 
   Polyarimetrning tarkibiy qismlari va ularning funksiyalari haqida ma’lumot bering.
   
2. 
   Glyukoza preparatini polyarimetrik usulda taxlil qilish.
   

III – guruh vazifasi

1. 
   Polyarimetrik usulda dori moddalarining konsentratsiyasi qanday topiladi.
   
2. 
   Saxaroza preparatini polyarimetrik usulda taxlil qilish.
   

7- LABORATORIYA MASHG`ULOTI. DORI VOSITASINING ZARRACHALAR SHAKLINI MIKROSKOPIK TAHLIL QILISH.


Laboratoriyamashg‘ulotining rejasi
1. Mikroskopik tahlil usuli haqida ma’lumot.
2.Mikroskopik tuzulishi
3. Mikroskopikda dori moddalar tahlili
Mashg’ulotmaqsadi:Talabalarni mikroskopik tahlil usulining nazariy asoslarini amaliyotda ko‘rsatish, bunda ishlatiladigan moslama bilan tanishtirish, shu moslamani ishga tayyorlash bosqichlari bilan tanishtirish va unda tahlilni amalga oshirish ko‘nikmasini shakllantirish.
Laboratoriya mashg’ulotini bajarish davridakutilayotgan natijalar:
-Mikroskopni ishga tayyorlash;
-Dori moddalarnini mikroskopik tahlil usulida chinligini aniqlash;
Laboratoriyamashg`ulotlarinio`tkazishuchunzarurasbob-uskunalar:Darslik, ma’ruzamatni, o‘quvqo‘llanmalar, mikroskop, voronka, probirkalar, reaktivlar, ko‘rgazmalimateriallarlar, skotch, qog‘oz
Laboratoriya jihozlari :Maxsus laboratoriya vositalari bilan jixozlangan xona

Mikroskopningtuzilishi
Mikroskoptarkibiyqismlariningasosiyvazifalari
Mikroskopmexanikvaoptikqismlargabo‘linadi. Mexanikqismiuningoptikvayorituvchisistemalarinibir-birigabirlashtiribturadivaularniboshqarishdaasosiyvositachihisoblanadi. Mikroskopningshtativi, buyumstolchasi, tagligi, tubus, revolver, makrovamikrovintlarmexanikqismigakiradi. Buyumstolchasidoirashaklidabo‘lib, ikkiqavatdaniborat. Pastkiqismishtativgamahkamlanganbo‘lib, ustkiqavatinitutibturadi. Ustkiqavatiniungabiriktirilganvintlaryordamidaturliyo‘nalishga (o‘ngga, chapga, oldinga, orqaga) harakatlantirishmumkin. Buesapreparatniuyoq-buyoqqasuribob’ektnimikroskopfokusigato‘grilashgaimkonberadi. Stolchaningmarkazidagikichikteshikchaorqaliob’ektganuro‘tadi. Ob’ektlioynaqo‘zg‘almasligiuchunstolchaustigaqisqichlar (klemmalar) o‘rnatilgan. Mikroskopningyorituvchisistemasiyorug‘liknurinipreparatgayo‘naltirib, optimalyoritishvazifasinibajaradi. YOrituvchisistemaganurto‘plovchioyna, kondensorvadiafragmakiradi. Nurto‘plovchioynayarimoyshaklidagitutqichyordamidamikroskopdagimaxsusuyagabiriktirilganbo‘lib, ututqichatrofidaaylanaoladi. Oynaningbirtomonibotiq, ikkinchitomonitekisbo‘ladi. Tushayotganyoruglikkambo‘lsa

Mikroskopningtuzilishi. 1 - okulyar, 2 - tubus, 3 - shtativ, 4 - makrovint, 5 - mikrovint, 6 - taglik, 7 - ko‘zgu, 8 – kondensor,9 – buyumstoli, 10 - revolver, 11 - ob’ektiv,

yokimikroskopdakondensorbo‘lmasa, oynaningbotiqtomoniishlatiladi. YOrug‘liketarlibo‘lib, mikroskopdakondensorbo‘lsa, oynaningtekistomoniishlatiladi. Kondensornurto‘plovchilinzalardantuzilganbo‘lib, preparatnito‘liqyoritishuchunishlatiladi. Uharakatlantiruvchivintyordamidayuqorigako‘tarilganda, preparatgatushadigannurningkuchiortadi.

Laboratoriyadaamaliymashg‘ulotlaro‘tishjarayonidamikroskopbilanishlashqoidalarigaamalqilishtalabetiladi. Buqoidalarquyidagilardaniborat:
1. Mikroskopstolchekkasidan 3 - 4 smichkarigaqo‘yiladi.
2. Mikroskopningokulyarvaob’ektivlinzalari, nurto‘plovchioynalarquruq, tozavayumshoqlattabilanartiladi.
3.Mikroskopshtativinichapelkagato‘trilabqo‘yishkerak.
4.Kondensoryuqorigako‘tarilib, diafragmaochiladi.
5. Mikroskopningkichik (8xli) ob’ektivibuyumstolchasiningteshigiro‘parasigakeltirilib, stolchadan 1 smbalandlikdatutiladi.
6. Birko‘z (chapko‘z) bilanokulyardanqarab, oynayorug‘tushayotgantomongaqarabaylantiriladi, to‘planganyorugliktiniqvato‘liqbo‘lishishart.
7.Preparatqisqichlaryordamidastolchagabiriktiriladi.
8.Harqandayob’ektkichikob’ektivdanboshlabkuzatiladi. Ob’ektivpreparatdan (4-5 mm) balandbo‘lishikerak. So‘ngrabirko‘z (chapko‘z) bilanokulyardanqarabturib, makrovintvositasidatubussekinyuqorigako‘tariladi, ob’ektninganiqtasviriko‘ringanda, tubusniko‘tarishyokitushirisht5gxtatiladi.
9. Ob’ektningistalganqismitopilgach, qismlarinikuzatishuchunkattaob’ektivga (40xga) o‘tkaziladi. Kattaob’ektivpreparatdan 1-2 mmbalandlikkakeltirilib, so‘ngokulyardanqarabturib, makrovintjudasekinburaladi.
10.Ob’ektkuzatibbo‘lingandanso‘ngrevolverniburab, mikroskopkichikob’ektivgao‘tkaziladi. Preparatstolchadanolinadi, mikroskopgabog‘langantozalagichmatotaxlanibob’ektivtagigaqo‘yiladiyokiob’ektivstolchadanyuqoriko‘tarilganholdaqoldiriladi.