O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

5-laboratoriya ishi:. Vinilatsetatni erituvchida poimerlash

Vinilasetat amalda quyidagi usullardan biri bo’yicha olinadi.

1. 
   sirka kislota bug’I bilan asetilenni 180-220⁰C da aktivlangan ko’mir ishtirokida o’zaro ta’siri natijasida:
   

180-200⁰C

CHCH + CH₃COOH ---------- CH₂ = CH-OCOCH₃

Zn(CH₃COO)₂

yoki suyuq fazada asetilen bilan sirka kislotasini 50- 80⁰C da o’zaro ta’siridan:

+H₂O

CHCH + CH₃COOH + ½ O₂ ------------------ CH₂ = CH-OCOCH₃

Hg₂SO₄ , (CH₃COO)₂Hg

Katalizatorlar sifatida simob,rux va kadmiy sulfatlar: simob, rux, asetatlar ham ishlatilishi mumkin.

Toza vinilasetat oddiy sharoitda rangsiz, xushbo’y suyuqlik, 73⁰C da qaynaydi va –100,2⁰C da muzlaydi. Vinilasetat kislorodsiz muhitda barqaror, u hatto 150⁰C gacha qizdirilganda ham polimerlanmaydi. Vinilasetat narkotik va toksik modda bo’lib, yuqori nafas yo’llari hamda ko’z kosachasini yallig’lantiradi. Uning havodagi ruxsat etilgan miqdori 0,01 mg/l ga teng.

Amalda vinilasetat massada, eritmada, emulsiya va suspenziyalarda polimerlanadi.

Vinilasetatni eritmada polimerlashda erituvchi sifatida turli organik suyuqliklar (spirtlar, xlorlangan uglevodorodlar, ketonlar, efirlar va hokozalar) yoki suv (suspenziyalar), inisiator sifatida esa anorganik va organik peroksidlar, perkislotalar ishlatiladi. Vinilasetat eritmada bosim ostida polimerlansa, yuqori molekulyar massasi katta polimer hosil bo’ladi.

Reaktivlar: 15 ml vinilatsetat, initsiator va erituvchi; Petroley efiri yoki distillangan suv.