166
7-bob. DEBITORLAR, KREDITORLAR VA QIMMATLI
QOG‘OZLAR AUDITI
7.1. Bankning debitor va kreditorlar holatini audit qilish
tartibi
7.2. Tijorat banklari qimmatli qo
g‘
ozlar auditi
o‘
tkazish
7.3. Bank ustav kapitalini
auditdan o‘tkazish tartibi
7.1. Bankning debitor va kreditorlar holatini audit qilish tartibi
Debitorlik va kreditorlik qarzlari auditini samarali
o‘
tkazish uchun
eng avvalo auditor
o‘z strategiyasini ya’ni rejasini puxta va
t
o‘
liq qilib
tuzishi kerak. Zero, puxta tuzilgan reja auditni samarali b
o‘
lishi
garovidir. Kreditorlik qarzlari auditini rejasini tuzilishi va shakli
auditning umumiy
me’zonlaridan kelib chiqadi, vaholanki kreditorlik
qarzlari auditining ham auditning umumiy jarayonining ham muhim bir
b
o‘
lagidir, shu bois qarz munosabatlari auditini rejalashtirish borasida
s
o‘
z yuritishdan oldin auditorlik faoliyatini rejalashtirishning maqsadi,
vazifalari, bosqichlari va asosiy tamoyillariga t
o‘
xtalib
o‘
tsak. Auditdagi
turli tekshirishlarning rejasi shu tamoyillar
‚
bosqichlar va maqsadlarga
tayanadi, boshqacha qilib aytganda bulardan dastak sifatida foydalanadi.
Har qanday faoliyat, xususan auditorlik faoliyati ham samarali b
o‘
lishi
uchun dastavval, uning puxta va aniq rejasi yoki dasturini tuzish lozim.
Auditni rejalashtirish cho
g‘
ida auditorlik tashkiloti tomonidan
q
o‘llaniladigan me’yorlar №3 “
Auditni rejalashtirish
ˮ
nomli auditorlik
faoliyatining milliy standarti (AFMS) bilan belgilanadi. Yuqorida
ta’kidlanganidek, audit rejasini puxta tuzmasdan sifatli auditorlik
tekshiruvi
o‘
tkazish mumkin emas. Shu boisdan ushbu standartga
batafsilroq t
o‘
xtalib
o‘
tamiz. Keyinchalik shartnoma tuzilgan holda
auditni dastlabki rejalashtirishga doir ishlar qiymati
o‘
tkaziladigan
auditorlik xizmatining umumiy qiymatiga q
o‘
shiladi, aks holda u
auditorlik tashkilotining mabla
g‘
lari hisobidan amalga oshirilishi lozim.
Rejalashtirish auditorlik tekshiruvini boshlan
g‘
ich bosqichi b
o‘
lib,
167
auditorlar reja tuzilgunga qadar bevosita tekshiruv jarayonini
boshlamasliklari lozim. Standartga muvofiq auditni rejalashtirish
quyidagi
bosqichlarga b
o‘
linadi:
a) auditni
dastlabki rejalashtirish;
b) auditning umumiy rejasini
tayyorlash va tuzish;
d) audit dasturini tayyorlash va tuzish.
Ushbu standart har qanday tijorat bankini auditorlik tekshiruvidan
o‘
tkazishda ham audit rejasini, ham audit dasturini tuzishni talab etadi.
Biroq, bizning fikrimizcha, unchalik katta b
o‘
lmagan x
o‘
jalik
muomalalari kam sodir b
o‘
ladigan, bir turdagi xizmat k
o‘
rsatish bilan
shu
g‘
ullanuvchi bankda audit
o‘
tkazganida, bunday keng qamrovli reja
tuzish maqsadga muvofiq emas. Rejalashtirish auditorlik guruhi rahbari
tomonidan audit
o‘
tkazishning umumiy tamoyillari kabi, xususiy
tamoyillariga ham muvofiq amalga oshirilishi lozim.
3-rasm.
Do'stlaringiz bilan baham: