O zbekiston badiiy akademiyasi kamoliddin behzod nomidagi milliy rassomchilik va dizayn instituti

Turindagi Misr san’ati muzeyi
Turindagi 
San-Karlo maydonida bebaho eksponatlarining 
kolleksiyalari bilan mashhur M isr muzeyi joylashgan. M uzey juda 
ulug‘vor b o ‘lib, madaniy va tarixiy o ‘rinda o ‘zining birinchiligini 
Qohira m uzeyiga b o ‘shatib berishi mumkin. M isr muzeyida 30 000 
dan ortiq turli xildagi eksponatlar saqlanadi: x o ‘jalik buyumlari, 
zebu ziynatlar va buyuk m isr sivilizatsiyasiga oid artefaktlar bor. 
M uzeyning ichida rekonstruksiya yordamida, zam onaviy insonga 
huddi ulam i ichkaridan tom osha qilayotgandek hissini beradigan, 
qadimiy M ism ing ko ‘rinishi yaratilgan.
Muzey buyumlarining to ‘planishi, muzey binosining qurilishidan 
oldin boshlangan. 1730-yilda Sardin qiroli Karl Emmanuel III ning 
qo‘liga Izida ehromi mehrobining taxtachasi (tablichka) tushib qo- 
ladi va Misrga ayonlari orasidan Vitalino Donati ismli olimni, yana 
boshqa qadim misr qoldiqlarini topib kelish uchun jo ‘natadi. Key- 
inchalik, Turin kolleksiyalaridagi papiruslar ustida ishlayotgan olim 
Shampalon ierogliflarni yechishga erishganini e ’lon qiladi va Yevro­
pada egiptomaniya toTqini ko‘tariladi.
M uzeyga 1824-yilda asos solingan. Shu vaqtda sirli M isr shah- 
riga katta qiziqishi va san’atga chuqur muhabbati boTgan Karlo 
Alberto di Svoyya, Fransiya general elchisi tomonidan taqdim etil­
gan M isr kolleksiyasiga ega boTgan. Kolleksiya dengiz b o ‘ylab 
Genuyaga borgan, keyin quruqlik bo ‘ у lab ozgina sayohatdan so‘ng 
Turinga yetib kelgan. M a’lum kattalikka ega boTgan haykallarni 
maxsus, otlar bilan egarlangan g ‘ildiraklarga o ‘m atilgan platforma- 
larda tashishgan. Kolleksiyalam ing keyingilari turli xildagi savdo- 
sotiq y o ‘llari bilan toidirilgan: alohida shaxslardan, auksionlarda, an- 
tikvar do‘konlardan.

---

1894-yil Misrga arxeologik ekspeditsiyani uyushtirgan Emesto 
Skyaparelli M isr muzeyining direktori etib tayinlandi. Bu Italiya 
ta-rixida 1903-yildan to 1920-yilgacha b o ‘lgan davrda, muzey mu- 
ta-xassislari faoliyatidagi birinchi ekspeditsiya b o ‘ldi. Muzey shu 
уi liar davomida 17 000 ta eksponatga ega b o ‘ldi. Arxeologik va ta- 
rixiy zarvaraqalarida muhim o ‘rinda m e’mor Kxa va uning turmush 
o ‘rtog‘i Meritning topilmasi b o ‘ldi. Yana bitta qiziqarli eksponat ser- 
qoya Ellisey ehromi - 1967-yil muzey kolleksiyasini boyitdi. Ehrom 
er. aw . XV asrda Faraon Tutmos III ning boshqaruvi, yangi shohlik 
davrida qurilgan. Bu bebaho m e’moriy va tarixiy obida Misr hokimi- 
yati tomonidan qadimiy Nubiy sivilizatsiyasining merosini qo‘riqlash 
va minnatdorchilik belgisi sifatida taqdim etilgan.
Sues kanalining qurilishi davrida, ehromga Assuan platinasi xavf 
sola boshladi, to ‘plangan suv miqdori katta miqdordagi ajoyib qadimiy 
qurilmalaming saqlanib qolinishiga xavf soldi. Shunda Italiya hozirgi 
vaqtgacha hech qayerda eshitilmagan aksiyani o ‘tkazdi - “Qutqaruv” 
YUNESKO tomonidan ishlab chiqilgan dastur asosida Qadimiy Misr- 
ning 24 ta ajoyib m e’moriy obidalari saqlab qolindi. Bir qismi shahar- 
ning turli xavfsiz tumanlariga ko‘chirilda, bir qismi esa turli shahar 
muzeylariga jo ‘natildi. Masalan, Diobod ehromi Madridda, Dendur 
ehromi esa AQSH da. Turindagi M isr muzeyining masshtabli va ma- 
hobatli haykalli zallarida e.a. XIII asrda paydo bo‘lgan sfinksining 2 
la boshpanasi, shuningdek, butun qora granit palaxsasidan ishlangan 
faraon Ramzes II ning haykali topilgan. Ikkinchi qavatda mumiyalar, 
mumiyolashda ishlatiladigan asbob-uskunalaming kolleksiyalari va 
liatto mashhur Murdalar Kitobidan tortib haqiqiy papiruslar saqlanadi.
Eng qiziqarli va bilim orttirishga ahamiyatli ekspozitsiya - Misr 
amaldorining “Abadiy dunyosi”ga olib ketmoqchi b o ‘lgan, shax­
siy buyumlar to ‘plamidir. Arxeologlar qabr ichidan tilla buyumlar, 
turli asboblar, idish-tovoqlar va hatto ovqat zaxiralarini topishgan. 
Muzeyda o ‘z ko‘zlaringiz bilan uch ming yil oldin yopilgan haqiqiy 
Misr nonini ko‘rish mumkin, to‘g ‘ri, hozir bu b o ‘laklar guvala loyni 
eslatadi, lekin bu fakt!

---

Turindagi kolleksiyalar ro‘yxatini davom ettirish mumkin, lekin 
hozirda ular qandaydir m a’noda qadrsizlandi va unutilish xavfi ostida 
turibdi. Muzey mavjudligining ko‘p yillik davrida uning asbob-usku- 
nalari eskirib ketdi, vitrinalardagi, eksponatlardagi ayrim m a’lumotlar, 
oxirgi tekshiruvlardagi m a’lumotlar bilan to ‘g ‘ri kelmaydi. Oxirgi bir 
necha yilda muzeyga tashrif buyuruvchilar soni ham birmuncha ka- 
maydi35.