O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


II.  0 ‘RTA  ASR  FALSAFASIDA  INSON



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

56


II.  0 ‘RTA  ASR  FALSAFASIDA  INSON 

MUAMMOSI

0 ‘rta  asr  insoniyat  bosib  o‘tgan  tarixiy  taraqqiyot  jarayo- 

nining  eng  uzoq  davom  etgan  bosqichidir.  0 ‘rta  asrlarni  ilmiy- 

falsafiy  adabiyotda  Rim  imperiyasining  halokatidan  (476-yil) 

boshlash  urf  bo‘ldi‘.  Tabiiyki,  bunday  chegara  shartli  edi.  Chun­

ki  o‘rta  asr  falsafasi  haqida  fikr  yuritganimizda,  eramizning 

I—IV  asrlaridan  boshlab  XIV—XV  asrlargacha  bo‘lgan  fikrlash 

madaniyati  tarixi  bosib  o ‘tgan  yo‘l  haqida  gapirish  o‘rinli 

bo‘lardi,2  deb  hisoblaymiz.

0 ‘rta  asr  falsafasining  shakllanish  jarayoni  Yevropada  xris- 

tian  dinining  vujudga  kelishi  va  uning  tarqalishi  bilan  bog‘liq 

bo‘lsa,  Osiyo,  Afrika  mamlakatlarida,  xususan,  0 ‘rta  Osiyoda 

islom  dinining  paydo  boiishi  va  uning  rivojlanishi  bilan  bevosita 

bog‘liqdir.  Chunonchi,  xristian  dini  eramizning  I—II  asrlarida 

Rim  imperiyasining  sharqiy  viloyatlarida  vujudga  kelib,  0 ‘rta 

dengiz  atrofi  mamlakatlariga  keng  tarqala  boshlagan  bo‘lsa,  is­

lom  dini  eramizning  VI—VII  asrlarida  Shimoliy  Afrikada  paydo 

bo‘ldi  va  tez  orada  nafaqat  Osiyo,  balki  Yevropa  mamlakatlariga 

ham  keng  tarqaldi3.

Qadimgi  zamon  falsafasi  ko‘p  xudolik  (politeizm)  bilan  bir 

xudolik  (monoteizm)  orasida  tebranib,  qalqib  turgan  bo‘lsa, 

o‘rta  asr  falsafasi  bir  xudolikka  asoslanganligi  bilan  tubdan  farq 

qiladi  Shuning  uchun  ham  o‘rta  asr  falsafasining  ildizlari 

iudaizm,  xristianlik  va  islom  dinlariga  borib'taqaladi. 

O'rta  asr  falsafasining  eng  muhim  xususiyatlaridan  biri,  uning 



teotsentrik  xususiyatga  ega  ekanligidir.  Teotsentrik  fikr  yuritish 

madaniyatiga  asosan,  olamdagi  butun  mavjudotning  yaratuvchisi

—  Xudodir.  Teotsentrik  xususiyatga  ega  bo‘lgan  o‘rta  asr  falsafa­

sining  asosida  yaratish  va  kashf  etish  g‘oyasi  inson  to ‘g‘risidagi 

fikr-mulohazalarning  negizini  tashkil  etadi.

M a’lumki,  qadimgi  zamon,  xususan,  Eron,  Turon  va  Yu­

non  faylasuflari  inson  jamiki  tirik  mavjudotlaming  toji  ekan-


Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish