O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


Ularning  dastlab  Kesh,  keyinchalik  Samarqand  markaziy  hokimiyati  atrofida



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

Ularning  dastlab  Kesh,  keyinchalik  Samarqand  markaziy  hokimiyati  atrofida 

birlashgan  davlati  b o ig a n   (Qarang:  Qayum ov  A.,  Is’hoqov  М .,  O taxo‘jayev 

A.,  Sodiqov  Q.  Qadimgi  yozma  yodgorliklar.  Toshkent,  2000,  33—34-betlar).

2  Miloddan  aw algi  birinchi  ming  yillik  davomida  shakllangan  oramiy  yozuvi, 

sug‘d  yozuvini  vujudga  kelishi  uchun  asos  b o‘lgan.  M iloddan  aw algi  IV—III 

asrlarda  xorazmiy,  parfiyoniy,  baxtariy  yozuvlari  bilan  bir  qatorda  sug‘d  yozuvini 

ham  shakllanganligini  inobatga  olsak,  «Qilmishlarimizning  sabablari  va  oqibatlari» 

sutrasi  eramizdan  aw algi  IV—III  asrlardan  so ‘ng  bitilgan  deyish  mumkin.

41


qo‘lida  qancha  odamlar  tobe,  birov  umrzoq,  boshqa  kimsa  o ‘lim 

topadi  ona  qornidayoq...»1

K o'rinib  turibdiki,  inson  taqdiri  turli-tum an  b o ‘lganidek, 

uning  qilmishlarining  sabablari  ham  turlicha  bo‘ladi.  Xuddi  shu­

ning  uchun  ham  inson  bugungi  taqdirining  sabablari ni  uning 

o'tm ishdagi  xatti-harakatidan,  bir  ibora  bilan  aytganda,  uning 

o'zidan  izlashi  zarur.

Sug‘dlaming  buyuk  madaniy  yodgorligida  ta ’kidlanishicha,  in­

sonning  bugungi  taqdiri  o ‘tmishda  qilgan  ishlariga  berilgan  mu- 

kofot  yoki  jazodir.  Insonning  taqdiri  qayta  tug‘ilishi  (sajara) 

natijasidir.  0 ‘tmishda  qilgan  yaxshi  ishlariga  qarab  inson  jamiyatda 

martabasi  ulug‘,  hurm at-e’tiborli,  boy-badavlat,  shod-u  xurram 

bo‘lib  tug‘iladi.  Inson  o ‘z  nafsi  qabohatlaridan  qutilsa,  qilgan 

yaxshi  ishlari  vosita  bo‘lib,  qayta  tug'ilganda  Budda  bo‘lib  tug‘iladi. 

Ko‘rinib  turibdiki,  qadimgi  Sug‘d  yozma  merosi  «Qilmishlari- 

mizning  sabablari  va  oqibatlari»  sutrasida  inson  o ‘ziga  berilgan 

bugungi  hayoti  davomida  faqat  ezgu  ishlar  qilib,  o ‘zining  ruhini 

va  tanini  turli  noxushliklardan  tozalashi  zarur.  «Qilmishlarimiz- 

ning  sabablari  va  oqibatlari»  kitobi  umuminsoniy  qadriyatlarni 

ulug‘lovchi  yuksak  va  teran  g‘oyalar  targ‘ibotiga  qaratilgan  edi.

Shunday  qilib,  Eron  va  Turonda  qadimgi  zamonda  keng 

tarqalgan  zardushtiylik  (eram izdan  aw algi  V II—VI  asrlar), 

moniylik  (eramizning  III—IV  asrlari),  mazdakiylik  (eramizning 

V—VI  asrlari)  ta ’limotlarida,  shuningdek,  qadimgi  Sug‘d  pand- 

nomasida  (sutrasida)  inson  to ‘g‘risida  fikr-mulohazalar  ko‘p  edi. 

Ushbu  ta ’limotlar  Yaqin  va  0 ‘rta  Sharq  xalqlari  azaldan,  inson 

kamoloti,  ayniqsa,  uning  m a’naviy-axloqiy  pokligi,  im on-e’tiqodi 

bilan  amaliy  faoliyatining  mushtarakligiga  e’tiborni  qaratganli- 

gidan  dalolat  beradi.  Ushbu  ta ’limotlarda  ona  Vatanga  muhabbat, 

kattalarga  hurm at,  kichikka  g‘am xo‘rlik,  ayniqsa,  yoshlar  tar- 

biyasida  kattalarning  shaxsiy  o ‘rnak  ko‘rsatishi  kabi  insonparvar­

lik  g‘oyalari  olg'a  suriladi.  Odamlami  ezgulikka,  yaxshilikka  undadi, 

tinchlik,  osoyishtalik,  halol  m ehnat  har  tom onlam a  ulugMandi. 

Bu  esa  o ‘z  navbatida  zardushtiylik,  moniylik,  mazdakiylik 

ta ’limotlari  qadimgi  Eron  va  Turon  jahon  sivilizatsiyasining  yirik 

markazlaridan  biri  ekanligidan  dalolat  beradi.



1  Qarang:  Qayumov  A.,  I s ’hoqov  М .,  O taxojayev  A.,  Sodiqov  Q.  Qadimgi 


Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish