O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

«Davroni  oftob»,  «Sindbodnoma»  poemalari  bor.

151

---

hayotni  yaxshi  bilishi,  uning  quvonchlari  va  tashvishlaridan 

saboq  olishi  zarur,  deb  hisoblaydi.  Alqissa,  uning  ijodida  X 

asrning  ijtimoiy  hayoti  yaqqol  ifodasini  topgan,  insonparvar- 

lik  har  tomonlama  ulug‘langan,  ijtimoiy  adolatsizlik  esa  qora- 

langan.

Inson  to ‘g‘risidagi  qarashlar  o‘rta  asr  musulmon  Sharqi 

tabiiy-ilmiy  va  ijtimoiy-falsafiy  fikrlarining  buyuk  namoyandasi 

Abu  Ali  ibn  Sino1  tomonidan  ham  har  tomonlama  rivojlantirildi. 

Buxorolik  mashhur  mutafakkirning  inson  to ‘g‘risidagi  fikr-mu- 

lohazalari  «Tib  qonunlari»  («Al-qonun  fit  tibb»),  «Insof  kito- 

bi»  («Kitob  al-insof»),  «Kitob  an-najot»  («Kitob  ash-shifo»), 

«Donishnoma»,  «Ishorat  va  Tanbihot»,  «Risolatu  tadbiri  man- 

zil»,  «Qush  tili»  kabi  butun  dunyoga  mashhur  asarlarida  ba­

yon  etilgan2.

Abu  Ali  ibn  Sinoning  ijtimoiy-falsafiy,  jumladan,  inson 

to ‘g‘risidagi  fikr-mulohazalarining  asosida  o‘rta  asr  musulmon 

Sharqida  keng  tarqalgan  ismoilizm  yotar  edi.

Ismoilizm,  yuqorida  biz  eslatib  o‘tganimizdek,  ratsionalizmga 

tayanib,  erkin  fikr  yuritishga  intilgan  ziyolilar  orasida  katta  e’tibor 

qozondi.  Ismoilizm  tarafdorlari  ekspluatatsiya  va  haqsizlik,  adolat­

sizlik  va zulmga qarshi  edilar.  Ijtimoiy  adolat  prinsiplari,  norma- 

lariga  asoslangan  yangi  jamiyat  qurishni  orzu  qilar  edilar.  Ibn 

Sinoning  otasi,  akasi  Ismoiliylar  harakatining  faol  ishtirokchi-