O ‘zbek tili va adabiyoti fakulteti “Himoyaga tavsiya etilsin” Fakulteti dekani

Dars turi: 
yangi bilim, ko‘nikma va malakalarni shrkllantiruvchi 
Dars jihozi: 
G ‘. G ‘ulom portreti, asar matniga mos keladigan rangli rasmlar, 
Dars metodi: 
“Xotira mashqi”, “Nima uchun?”, “Bu kim? Bu nima? Bu 
qayer?”, “Nodir tashbehlar”, “Eng muhim i...”
Darsning borishi:
I. Tashkiliy qism: 
o‘qituvchi o ‘quvchi bilan salomlashadi, xonaning va 
o‘quvchilarning darsga hozirligini nazorat qiladi. Hozirgi oy va bugungi kun bilan 
bog‘liq bo‘lgan muhim tarixiy sanalar va yangiliklar haqida suhbat quradi. 
O ‘quvchilar ikki guruhga bo‘linadi va guruhlar o ‘zlari uchun nom tanlaydilar.
II. O ‘tilganlarni takrorlash: 
o ‘tilgan darsda G ‘. G ‘ulomning hayoti va 
ijodi bilan tmishtirilgan. Shu sababli 
“Xotira mashqi” 
usulidan foydalangan 
holda G ‘. G ‘ulomning hayoti va ijodi bilan bog‘liq bo‘lgan m a’lumotlar yodga 
olinadi.
O ‘qituvchi slayd orqali 
“ 1903-yil”
ni ko‘rsatadi. O ‘quvchilar esa ushbu 
ko‘rgan so‘zlarini izohlaydilar.
Keyin slayd orqali quyidagi so‘zlar ko‘rsatiladi.
Q o‘rg‘ontegi 
“Sog‘inish”
1914-yil 
“Onalar”
“Netay” 
1936-yil
“Yodgor” 
1943-yil
“Tirilgan murda” 
1966-yil 10-iyun
“Kuzatish” 
1999-yil
“Sen yetim emassan” 
100 yillik
“Vaqt”
Ushbu savol-javobda ishtirok etgan o‘quvchilar rag‘batlantiriladi.
III. Yangi mavzu bayoni:
O ‘tilgan mavzu takrorlangach, o ‘qituvchi yangi mavzu haqida m a’lumot 
beradi. Asarni o‘qib kelish o ‘quvchilarga uyga berilgan bo‘ladi.
51

---

Biz G ‘afur G ‘ulom hayoti to ‘g ‘risida gapirganimizda uning ota-onadan yosh 
yetim qolgani, hayotning juda ko ‘p og‘irliklarini boshidan kechirganini aytdik. 
Uning qator asarlari, jumladan, “Sen yetim emassan” she’ri, “Shum bola” va 
“Netay” qissalarida ayni o ‘sha kunlar asorati yaqqol sezilib turadi. Siz bu asarlar 
bilan yuqori sinflarda batafsil tanishasiz.
“Mening o ‘g‘rigina bolam” hikoyasi bejiz “voqeiy hikoya” 
deb 
nomlanmagan. Chunki hikoyaga yozuvchi bolaligida guvoh b o ‘lgan hayotiy hodisa 
asos qilib olingan. Demak, u avtobiografik xarakterga ega.
Aslida biror odamning uyiga o ‘g‘ri tushishi favqulodda hodisa hisoblanadi. 
Lekin, guvohi bo‘lganiningizdek, bu hikoyada yetimlar hovlisiga o ‘g ‘ri o‘ralashi 
sokin tarzda, go‘yo kundalik voqeadek bayon qilinadi. Nega shunday, degan savol 
o‘z-o‘zidan tug‘iladi? Bu savolga javobni esa asar hodisalari yuz bergan zamon 
tabiatidan izlash kerak.
1865-yil Q o‘qon xonligining taslim b o ‘lishi bilan Turkiston o ‘lkasi to ‘liq 
Rossiya imperiyasining mustamlakasiga aylanib qoldi. O ‘lkani Rossiyadan kelgan, 
“general-gubernator” deb ataluvchi harbiy kimsalar idora qilardi. Ular o ‘zlariga 
quloq soladigan odamlarni mingboshi, ellikboshi sifatida joylarga boshliq etib 
tayinladilar. Tug‘ilish darajasi katta bo ‘lgan Turkiston o ‘lkasida ishsizlik kuchayib 
borar, xalqning peshana teri evaziga yaratilgan boyliklar huzurini esa boshqalar 
ko‘rardi.
Shu sharoitdan kelib chiqib, “Mening o ‘g ‘rigina bolam” hikoyasiga 
yondashsak, bilamizki, o‘g ‘rilik bu o ‘lkada oddiy hodisaga aylanib ulgurgan edi. 
Yurt tepasida turganlarning har kuni qilayotgan o‘g ‘riligi oldida bir kambag‘al 
oilaga boshqa bir nochorning o‘g ‘ri sifatida tushishi favqulodda hodisa bo ‘lmay 
qolgandi.