O ‘zbek tili va adabiyoti fakulteti “Himoyaga tavsiya etilsin” Fakulteti dekani

“Taqqoslash”
usulidan foydalanish mumkin. Ushbu usul orqali Robiyaning bolaligi bilan hozirgi 
kunda yashab kelayotgan yosh avlodning bolaligini o‘zaro solishtirish mumkin.
Ushbu romanni tahlil qilishda biz yuqorida “Mening o ‘g‘rigina bolam” 
hikoyasida qo‘llagm
“Nima uchun?” 
usulidm ham foydalanish yaxshi natija 
beradi.
Romanning syujeti, qahramonlarning sifatlari tahlil qilingandm so‘ng ushbu 
romandagi yozuvchining badiiy mahoratini, romanning badiiy tasviriy vositalar 
bilan qay darajda boyitilgmligi, qahramonlarning ularning xarakterini ochib 
beruvchi nutqlariga ham o ‘quvchilar e ’tiborini qaratish mumkin.
Topshiriq.
Darslikda berilgan parcha tarkibidan o ‘zbek xalqiga xos bo‘lgan 
maqol, ibora va o ‘xshatishlarni toping va ularni quyidagi jadval katrklariga 
joylang.
47

---

Romanda 
uchraydigan
badiiy tasviriy vosita
Qaysi qahramonga xos
Qanday 
m a'noni
bildirishga 
xizm at
qilmoqda
Eriniyam 
nari 
oborib,
beri opkeladi.
Bashoratxon
O ‘ta jahli tez, hech kimni 
ayamaydi.
Ukam ham ju d a kajbahs-
da! Bolani tashlab keta
qol, desam k o ‘nmaganini
k o ‘rmaysizmi?
Shomurod tog‘a
Mantiqsiz bahs-munozara 
qiluvchi, 
o ‘jar, 
tixir. 
Kajbahs odam.
Cholim ham o ‘z kindigini
o ‘zi kesgan xilidan edi.
Husan Duma
Cholimning 
jussasi
kichkina 
b o ‘lsayam,
yuragi otning kallasidek
edi.
Husan Duma
Qo‘rqmas, mard, botir.
Boshqa qiz b o ‘lsa etagini
qoqardi-yu, 
bor-e 
deb
bittasiga tegardi-ketardi.
Robiya
Qaysi ona o ‘z yuragini
o ‘zi s u g ‘urib 
tuproqqa
tashlaydi?
Qora amma
Farzand onaning yuragiga 
qiyoslanmoqda, 
ona 
o ‘g ‘liga 
qilgan 
“xiyonat”ini o‘z yuragini 
sug‘urib 
tuproqqa 
tashlashga o ‘xshatmoqda.
O ‘quvchilar mana shunday qilib ushbu ro ‘yxatni yana bir qancha badiiy 
tasviriy vositalar, o‘xshatishlar, iboralar, o ‘zbek xalqiga xos bo‘lgan maqollar bilan 
to ‘ldirib borishlari mumkin. Ushbu jadval to ‘ldirilgach o ‘qituvchi o ‘quvchilardan 
ushbu tanlangan gaplarning romanning ta ’sirchanligi, qahramonlar nutqining 
o‘ziga xosligiga, xarakterni ochib berishdagi ahamiyati haqida so‘raydi. Ushbu
48

---

suhbat orqali qahramonlar nutqiga xos bo ‘lgan uslubiy xususiyatlarga o ^ ^ c h ^ a r
e ’tiborini qaratadi. Shuningdek, 10-sinfda Ona tili fanidan uslubiyat bog‘liq 
bo‘lgan mavzular o ‘rtasida o ‘zaro aloqadorlikni yuzaga chiqarishga, n a m u rn ^
ko‘rsatishga, o ‘quvchi nutqining uslubiy jihatdan boyib borishiga sababchi bo‘ladi.
O ‘quvchilar adabiyot darslarida badiiy asar bilan tanishish jarayonida asosan 
romandan berilgan parcha bilan cheklanib qoladilar. Chunki ularda O ‘tkir 
Hoshimovning hayoti va ijodiga bag‘ishlangan dars bilan “Ikki eshik orasi” 
romanini o ‘rganishga bag‘ishlangan dars oralig‘ida juda qisqa vaqt mavjud. Ana 
shu darslar orasida, tabiiyki, o ^ ^ c h ^ a r hajm jihatdan katta bo‘lgan romanni 
o‘qib, u bilan to ‘liq tanishib kelish imkoniyatiga ega emaslar. O ‘qituvchining 
asosiy vazifasi ham xuddi mana shu to ‘liq o ‘qishga bo‘lgan ehtiyojni, qiziqishni, 
intilishni uyg‘otishdir.
49

---

III BOB. TAJRIBA-SINOV ISHLARI SAMARADORLIGI
3.1. TAJRIBA-SINOV MATERIALLARI