O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

(rr. communicantes grisei)
dumg‘aza nervlarining oldingi tarmog‘iga qo‘shiladi. Ular tarkibida 
tugun orqa tolalari dumg‘aza nervlari tarqaladigan sohalardagi qon 
tomirlar, bezlar, a’zolar va to‘qimalami innervatsiya qiladi.
2.Dumgaza sohasidagi ichki a’zolar nervlari 
(nn. splanchnici
sacrales) 
ustki va pastki qorin osti chigallarini hosil qilishda ishtirok 
etadi.
3Simpatik poyaning chanoq qismiga Thx Ln segmentlaridan 
chiquvchi preganglionar tolalardan iborat bo‘lib, ular oldingi ildiz 
tarkibida orqa miyadan chiqadi.
3 Richard L. Drake, A.Wayne Vogl, Adam W.M. Mitchell. Gray's Anatomy for
students (third edition ) 2014. 494 bet.
363

---

1
355-rasm.
Simpatik poyaning dumg‘aza qismi: 
l-truncus
sympathicus; 2-ganglion lumbalis; 3-r. interganglionares; 4-ganglia sacralia;
5-foramen suprapiriformis; 6-foramen infrapiriformis; 7-ganglion impar; 8-nn.
sphlanchici sacrales; 9,10-r. communicans griseus.
Postganglionar tolalar qorin osti sohaning yuqorigi va pastki 
chigallarining tarmoqlari bo‘lib: qon tomirlami innervatsiyalaydi, 
orqa teshikni qisuvchi ichki mushak va siydik chiqaruv nayining 
ichki sfinkterining qisqarishini ta’minlaydi, jinsiy a’zolar silliq 
mushaklarining qisqarishini, ejakulatsiya vaqtida jinsiy bezlar 
suyuqliklarining aralashuvi va spermani siydik chiqarish nayiga 
chiqarishda katta ahamiyatga ega.
Avtonom nerv tizimining parasimpatik qismi
Avtonom nerv tizimining parasimpatik qismi bosh miya va orqa 
miyaning dumg‘aza qismlariga bo‘linadi.
Uning bosh qismi ko‘zni harakatlantiruvchi, yuz (oraliq), til- 
halqum va adashgan nervlarining avtonom o‘zaklari, ulardan
364

---

chiquvchi preganglionar tolalar, kiprikli, qanot-tanglay, quloq, jag 
osti va til osti tugunlari, shuningdek ichki a ’zolar devorida joylashgan 
intramural tugunlar va ulardan chiquvchi postganglionar tolalardan 
iborat (356-rasm).
Dumg‘aza qismi orqa miyaning II-IV dumg‘aza segmentlarida 
joylashgan parasimpatik o‘zaklar, chanoq tugunlari va chanoqdagi 
ichki a’zo nervlaridan tuzilgan.
1.Ko‘zni harakatlantiruvchi nervning parasimpatik qismi 
uning juft qo‘shimcha (Yakubovich) va toq parasimpatik (Perlia) 
o'zaklari, kiprikli tugun va ularda joylashgan hujayralar o‘siqlaridan 
iborat. Bu o‘zak hujayra aksonlari (preganglionar tolalar) ko‘zni 
harakatlantiruvchi nerv tarkibida ko‘z kosasiga kirib undan ajraydi 
va kiprikli tugun hujayralarida tugaydi.
Kiprikli tugunning