O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy

H U Q U Q I Y   T A R B I Y A N I N G   M A Q S A D   V A   V A Z I F A L A R I
0 ‘z b e k isto n -m u s ta q il,  demokratik,  huquqiy  davlatdir.  Bu  inson- 
parvarlik qoidalariga asoslangan,  millati, dini,  ijtimoiy ahvoli, siyosiy 
e ’tiqodlaridan  qat’iy  nazar  fuqarolarning  huquqlari  va  erkinliklarini 
t a ’minlab  beradigan  davlatdir.  Qonuniylik  va  huquq-tartibot  tantana 
qilmasa,  shaxsning  huquqlari  va  erkinliklarini  amalga  oshirib 
boMmaydi.  Shu jihatdan  XII  chaqiriq  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy 
Kengashining  o ‘n  oltinchi  sessiyasida  qabul  qilingan  « 0 ‘zbekiston 
Respublikasining  m a ’muriy  javobgarlik  t o ‘g ‘risidagi  kodeksi» 
huquqiy  tarbiyada  asosiy  dastur  b o ‘lib  xizmat  qiladi.
0 ‘zbekiston  Respublikasining  mustaqil  b o ‘lishi  munosabati 
bilan  maktablardagi  t a ’lim-tarbiya  ishlari  rivojlanib,  takomillashib 
kelmoqda.  M amlakatim izda ju d a  katta  ijtimoiy-iqtisodiy o ‘zgarishlar 
r o ‘y  berganligi,  yangi  jam iyat  barpo  etilganligi  natijasida  qonunchi- 
lik va  huquq-tartibotni  yanada  mustahkamlash,  fuqarolarning  huquq­
lari  va  qonuniy  manfaatlarini  himoya  qilinishni  kuchaytirish  tobora 
katta  ahamiyat  kasb  etmoqda.
Respublikadagi  sogMom  vaziyat,  xalqning  moddiy  farovonligi 
va  madaniy  saviyasining  o ‘sib  borayotganligi  mehnatkashlarning 
onglilik  va  intizomlilik  darajasi  yuksalganligi  tufayli  huquqbuzarlik 
hollari tobora kamayib bormoqda. K ishilarongigajam iyat manfaatlari 
y o ‘lida  halol  mehnat  qilish,  sofdil,  haqg o‘y  b o ‘lishi,  adolatsizlikka, 
tek inx o‘rlikka,  ta ’magirlikka  qarshi  murosasiz  b o ‘lishi,  qonun
180

---

m e ’yorlariga hurmat nazari  bilan  qarash  kabi  xislatlar ko'proq   singib 
bormoqda.
Ayni  paytda  Respublikada  m a ’muriy  jav o b g a rlik k a   sabab 
b o ‘layotgan  huquqbuzarlik holatlari  onda-sonda b o ‘lsa ham,  uchrab 
turm oqda.  Bunday  hollarga  batam om   barham   berish  uchun  qonun 
kuchidan,  huquqiy  tarbiyaning  t a ’sir  k o ‘rsatish  vositalaridan, 
keng  jam o a tc h ilik   yordam idan  yetarlicha  foydalanilayotgani  y o lq. 
H uquq-tartibotning  har  qanday  buzilishlarini  batam om   y o ‘qotish, 
qonunchilikni 
buzish  hollariga  befarq  b o ‘lmaslik  um umxalq 
ishi  b o ‘lib,  ular  yoshlarga  huquqiy  tarbiya  berish  orqali  amalga 
oshiriladi.  Huquqiy  tarbiyani  esa  bolaning  yoshlik  c h o g ‘idan 
boshlash  lozim.
CTquvchilarga  yuksak  fuqarolik  va  m a ’naviy  sifatlarni  sing- 
dirishdek  zarur  vazifani  to ‘g ‘ri  va  muvaffaqiyatli  hal  qilishda 
tarbiyaning  barcha  omil  va  vositalaridan,  pedagogik  ishning  bar­
cha  usullaridan,  oqilona,  maqsadga  muvofiq  tarzda  foydalanish, 
shubhasiz,  o ‘zining  samarali  natijalarini  beradi.
Har  bir  pedagog  ta ’lim  bilan  tarbiya  birligiga,  ta ’lim  berib 
tarbiyalash  va  tarbiyalab  ta ’lim  berishga  jiddiy  e ’tibor  berm og‘i 
lozim.
Xususan,  o'q uvchi  va yoshlarga  huquqiy  tarbiya  berishda,  ularda 
yuksak fuqarolik his-tuyg‘ularini, sifat va xislatlarini tarkib toptirishda 
t a ’lim  va  tarbiya  birligi  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Maktabda 
o ‘qitiladigan  har  bir  fan  o ‘ziga  xos  tarbiyaviy  ahamiyatga  ega.  Ana 
shu  imkoniyatlardan  o ‘z  o ‘rnida  t o ‘g ‘ri  foydalanish  o ‘qituvchining 
bilim,  tajriba  va  mahoratiga,  ijodiy  ishlashi,  izlanishiga  bog'liqdir.
Hozirgi  kunda  maktab o ‘quv dasturlarida mavjud  b o ‘lgan  «Milliy 
istiqlol  g ‘oyasi»,  «Tarix»,  «Davlat  va  huquq  asoslari»,  «Geografiya» 
darslarida  va  sinfdan  tashqari  tarbiyaviy  ishlarda  davlat  ramzlaridan 
keng  foydalanish  maqsadga  muvofiqdir.
181

---