O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy


XX  bob.  MEHNAT  TARBIYASI



Download 4,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet117/158
Sana18.08.2021
Hajmi4,55 Mb.
#151001
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   158
Bog'liq
'pedagogika

XX  bob.  MEHNAT  TARBIYASI 
VA  KASBGA  YO ‘NALTIRISH
0 ‘quvchilarni  kasbga  y o ‘naltirish  um u m ta’lim  maktabi  ishining 
tarkibiy  qismidir.  M a ’lumki,  agar  kasb  to ‘g ‘ri  tanlangan  b o ‘lsa, 
inson  uchun  mehnat  quvonch,  ijodiy  ilhom  manbayiga  aylanadi,  bu 
esa  inson  uchun  ham, jam iyat  uchun  ham  foydalidir.
Jamiyatning  intellektual,  m a ’naviy  imkoniyatlari  rivojlangan 
hozirgi sharoitda m amlakatimizning barcha b o ‘lg‘usi mutaxassislarini 
tayyorlab  beruvchi  maktab  oldida  muhim  vazifalar turadi.
Jahon  pedagogik  hamjamiyati  ishlab  chiqarish  va  o ‘quvchilarni 
kasbga  y o ‘naltirishni  o ‘rta  u m u m ta ’limni  yangilashning  muhim 
omili  sifatida  tan  oldi.  T a ’lim  masalalari  bo‘yicha  Y U N ESK O  
xalqaro  konferensiyasining  tavsiyalarida  ishlab  chiqarish  mehnati 
xalq  x o ‘jaiigining  asosiy  sohalarida  q o ‘llanadigan  asosiy  ilmiy 
qoidalarini  tushunishga  yordam  berishi,  o ‘quvchilarning  jism oniy 
va  aqliy  qobiliyatlarini  hamohang  kamol  toptirishga  xizmat  qilishi, 
ish  sharoitida  stanok  va  boshqa jihozlar  bilan  ishlab  bilim,  k o ‘nikm, 
malakma  egallashlariga  yordam  berishi  t a ’kidlab  o ‘tilgan.
Yoshlarni  kasbga  y o ‘naltirishda  o ‘quvchilarning  alohida  qobi- 
liyatlari  va  mehnat  resurslarini  jam iyat  manfaatlariga  mos  tarzda 
taqsimlanishini  hisobga  olish  lozim.
Kasbga  y o ‘n a ltir is h - h a r   bir  shaxsning  alohida  fazilatlarini 
mamlakat  xalq  x o ‘jaligining  iqtisodiy  manfaatlaridan  kelib  chiqib, 
mehnat  bozorini  to ‘laqonli  ta ’minlash  zaruratini  hisobga  olib  erkin 
va  mustaqil  kasb  tanlashga  tayyorlashga  asoslangan  tizimidir.


Kasbga  y o ‘naltirish  tiz im i-in d iv id g a   kasbni  va  uning  shaxsiy 
sifatlarini  o ‘rganishda  yordam  beruvchi  maqsadlar,  mohiyat  hamda 
qoidalar,  uslublar  va  vositalar  birligidir.
K asbga 
y o ‘naltirish 
barcha 
o ‘quv 
tarbiya 
ishlari 
bilan 
u y g ‘un  tarzda  olib  boriladi.  0 ‘quvchi  yetarli  darajadagi  umumiy 
tayyorgarlikka  ega  b o ‘lgan  taqdirdagina  ongli  ravishda  kasb  tanlash 
imkoniyatiga  ega  boMadi.
0 ‘quvchini  biror  kasbga  maqsadli  y o ‘naltirishdan  a w a l   uning 
shaxsini  o ‘rganish  lozim.  Buning  uchun  uni  kuzatish  (bevosita, 
bilvosita)  o ‘quvchining  maktabdagi,  jam oat  joylaridagi,  oila  va 
m ehnatdagi  amaliy  harakatlarini  tahlil  qilish,  s o ‘rovnoma  o ‘tkazish, 
suhbat,  test,  intervyu  olish  mumkin.
Kasbga  y o ‘naltirishda  turli  kasblar,  ularga  q o ‘yiladigan  talablar, 
bu  kasbni  qayerda  egallashlari  mumkinligi  t o ‘g ‘risida  o ‘quvchilarga 
m a ’lumot  berish  katta  ahamiyatga  ega.  Bu  esa  o ‘quvchilarni 
aniq  kasbni  tanlashga  ongli  munosabatda  boMishga  tayyorlaydi. 
0 ‘quvchilar  kasblar  t o ‘g ‘risidagi  m a ’lumotlarni-bilimlarni  faqat 
maktabda  emas,  balki  om m aviy  axborot  vositalaridan,  tanishlari, 
qarindoshlaridan  ham  oladilar.
Yoshlar  kelajakdagi  hayot  yoMlarini  t o ‘g ‘ri  belgilab  olishlari 
uchun  o ‘z  iqtidoriga  muvofiq  holda  k o ‘ngillariga  yoqqan, jam iyatga 
zarur  va  foydali  kasbni  tanlashlari  lozim.
Shu  boisdan  ham,  o ‘rta  maktabni  bitirayotgan  yigit  va  qizlarning 
k o ‘pchiligi  qanday  kasb  egasi  boMish  to ‘g ‘risida  k o ‘p  o ‘ylaydilar. 
M am lakatim izda  turli  kasblarni  egallash  uchun  barcha  sharoit 
yaratilgan.  Ayniqsa,  ishchi  kasblarni  o ‘rganishning  ju d a   keng 
imkoniyatlari  mavjud,  jum ladan,  Respublikamizda  ishchi  kadrlar 
tayyorlashga  jiddiy  e ’tibor  berilmoqda,  kasb-hunar  kollejlarida 
yoshlar  turli  kasblarga  o ‘rgatilmoqda.
Yoshlarga 
m aktabdayoq, 
aniq 
ixtisoslik 
b o ‘yicha 
kasbiy 
tayyorgarlik  berish  lozim.


0 ‘quvchilarning  e'tiborini  kasb  tanlash  masalasiga  jalb  qilish, 
bu  masalaning  ijtimoiy  va  shaxsiy  ahamiyatini  tushuntirish,  ularni 
o ‘z  hayotiy  yoMlarini  tanlash  t o ‘g ‘risida  jiddiy  va  ongli  ravishda 
o ‘ylashga, ularni kasb tanlashda uchraydigan xatolardan ogohlantirish 
va  bu  xatolarga  y o ‘1  qo'ym aslik   uchun  y o ‘l-yo‘riqlar  k o ‘rsatish 
lozim.
M aktab  tizimida to ‘garaklar muhim  o ‘rin  tutadi,  fan  to ‘garaklari, 
elektrotexnika, 
radiotexnika, 
avtomobil, 
traktor, 
pillachilik, 
o ‘simlikshunoslik  t o ‘garaklarida  bolalar  bilimlarini  kengaytirish 
bilan  birga  kasb  tanlashga  amaliy  tayyorgarlik  k o ‘radilar.
0 ‘quvchilarni 
kasbga 
yo'naltirishda 
ularning 
maktabdagi 
k o ‘zda  tutilgan  unumli  mehnati  va  ijtimoiy  foydali  ishlaridan  ham 
foydalanish  zarur.  Masalan,  o ‘quvchilarni  qishloq  x o ‘jalik  ishlariga 
jalb qilish k o ‘rgazmali  qurollar yasash, shanbaliklar, obodonlashtirish 
ishlarida  ishtirok  etish  shular jumlasidandir.
Kasbga  y o ‘naltirish  ishida  maktab  jam oasining  barcha  a ’zolari 
ishtirok  etadi.
0 ‘quvchilami  kasbga  y o ‘naltirish  maqsadida  maktabda  kasbga 
y o ‘naltirish  kengashi  tuziladi.  Kengashning  asosiy  v a z if a s i - p e d a ­
gogik  jam o a g a   va  otaliq  korxonalarga  o ‘quvchilarning  kasbga 
y o ‘naltirish 
ishini 
tubdan 
yaxshilash 
uchun 
birlashtirish 
va 
y o ‘llashdan  iborat.
Maktab  kasbga  y o ‘naltirish  kengashi  har  bir  o ‘quv  yili  uchun 
maktab  direktori  buyrug‘i  bilan  tasdiqlanadi.
Kengash  tarkibiga  direktor,  mehnat  ta ’limi  o ‘qituvchilari,  vrach, 
kutubxonachi,  bazaviy  korxona  vakili, jam oatchilik  vakili  kiritiladi.
Kengash  ishiga  quyidagi  pedagogik  talablar  q o ‘yiladi:
-   Kasbga  y o ‘naltirish  ishlarini  rivojlantiradi,  turli  kasb  egalari, 
ilg‘orlar  bilan  uchrashuvlar  o ‘tkazadi.
-   Maktabda  kasbga y o ‘naltirish  o ‘quv  metodlari  kabineti  tashkil 
etadi,  uni jihozlaydi,  rejasini  tasdiqlaydi.


-   Ota-onalar  bilan  aloqa  o ‘rnatadi.
-   0 ‘q u v c h ila ru c h u n k a s b g a y o ‘naltirishb o‘yichakonsultatsiyalar 
uyushtiradi.
Kasbga y o ‘naltirishga oid m a ’ruza va suhbatlarda; kasb mazmuni, 
istiqboli,  ishning  tashkiliy  shakllari  va  metodlari,  mehnat  qurollari, 
imkoniyatlar,  moddiy  ahvoli,  o ‘rganish  y o ‘llari  haqida  fikr  yuritish 
lozim.
0 ‘quvchilar  diqqatini  kasb  tanlash  masalalariga  jalb   etish  va 
ularga  kasblar  haqida  tushuncha  berish  uchun  maktablarda  kasbga 
y o ‘naltirish  kabineti,  burchak  tashkil  etiladi.  Unda  quyidagilar 
b o ‘lishi  lozim:  adabiyotlar ro ‘yxati,  m a ’lumotnoma,  kasb  obyektlari, 
fotosuratlar,  rasmlar,  plakatlar,  sxemalar,  shu  maktabni  bitirgan  va 
hozirgi  kunda  xalq  x o ‘jaligining  turli  tarmoqlarida  faol  ishlayotgan 
o ‘quvchilar  haqida  m a ’lumot.
0 ‘quvchilarni  kasblar  bilan  tanishtirish  uchun  kasb  va  uning 
vakillari  haqida  m a ’lumot  beradigan  adabiyotlami,  fan,  texnika, 
sa n ’at  ishlab  chiqarish  kishilari  haqida  hikoya  va  ocherklardan 
foydalanish  kerak.
0 ‘quvchilarni  kasblar  bilan  tanishtirish  maqsadida  ular  uchun 
turli  kasb  va  ixtisos  vakillari  bilan  uchrashuv  va  suhbatlar  o ‘tkazish 
lozim.
0 ‘quvchilarni  kasbga  y o ‘naltirishda  ota-onalar  ham  manfa- 
atdordirlar.  Shuning  uchun  ham  o ‘quvchilarning  ota-onalari  bilan 
aloqa  o ‘rnatish  zarur.
Ota-onalarga o ‘quvchilarni  kasbga y o ‘naltirishda m aslahat berish, 
konsultatsiyalar  uyushtirish  kerak.
Ota-onalar  ham  m aktabga  yordam  berishlari,  maktabda  o ‘z 
kasblari  b o ‘yicha  suhbat,  m a ’ruza,  konsultatsiya,  uchrashuvlar 
uyushtirishlari  mumkin.
M aktabda  «Kim  b o ‘lsam  ekan?»  klubini  tashkil  etish  m aqsadga 
muvofiq.



Download 4,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish