0 ‘q itish ga in d ivid u al yon d ash ish prinsipi
In d iv id u allik nim a? P ed ag o g ik ad a individualiik hozirgi
pavtgacha s o f tashqi
x arak terg a ega b o 'lib , u (o 'q u v c h ila rn in g butun jam o asi bilan o 'tk azilad ig an dars,
leksiya kabi um um iy m a sh g 'u lo tla r, o 'q u v c h ila rn in g jam o asi em as, ularning
avrim lari bilan o 'tk a z ila d ig a n , m asalan, sem inar singari guruh m a sh g 'u lo tla r
qatorida) har bir o 'q u v c h i bilan alohida sh u g 'u llan ish n i bildirib keldi. P edagogika
uning m ohiyatiga ch u q u r kirib borm adi. Individuallikning shakllanishi esa, avvalo,
uning m ohiyatini v a qanday kom ponentlardan tarkib topishini bilishni taqozo etadi.
H ar bir o 'q u v c h i
bilan alo h id a ishlab, uning individual sifatlarini rivojlantira
o lm aslik ham m um kin, lekin o 'q u v c h ila rn in g butun jam o asi bilan ishlab, ularning
har b irid a individuallik shakllanishi uchun sharoit y aratish ham m um kin. Bunga
qanday qilib erish ilish in i bilish uchun ''in d iv id u a llik ” .
tu sh u n ch asig a
kiradigan
strukturaviy elem entlarni, individuallikni rivojlantirish va shakllantirish ishida qaysi
p rinsiplar h a m d a m eto d lard an foydalanish kerakligini aniqlash zarur.
In d ividuallikning m ohiyatini individ sifatidagi, shaxs sifatidagi. subyekt
sifatidagi in sonning o 'z a ro ichki b o g 'lan ish d ag i va bir butun xossalari tashkil qiladi.
"In d iv id ” , '“sh a x s”, “ subyekt ” um um an insonni em as, balki
uning bir jih a tin ig in a
ifodalaydi. S h uning uchun ham bizning k o 'z oldim izda inson o 'z in in g faqat u yoki
bu jih a ti bilan nam oyon b o 'lm a y d i, u bir paytda butun m avjudot b o 'lib , m axsus
tu sh u n ch a b ilan q ay d etilishi lozim . Individ, shaxs va subyektning xususiyatlari
o 'z a ro ta ’sirlashuvi aso sid a vujudga keladigan individuallik tushunchasi ana
shundan iboratdir.
“ In d iv id ” tush u n ch asi insonni tabiiy m avjudot sifatida aks ettiradi va
in d ividuallikning
tabiiy asosini ifodalaydi; u inson individualligining asosiy jih a ti
b o 'lib , in sonning organik, yosh, jin siy , konstitutsion, neyrodinam ik x u su siy atlarig a
kom pleks holda qaraydi va b u lar o 'z a ro ta sirlanib
insonda turli individual
x u su siy atlam in g tem p eram en t, iste 'd o d . organik ehtiy o jlarn in g v u ju d g a kelishiga
sabab b o 'la d i v a bu x u su siy atlar ham in d ividuallikning tabiiy asosini tashkil qiladi.
Insonning ijtim oiy sifatini "sh a x s” tushunchasi ifodalaydi. Ijtim oiy tajrib ag a
ega b o 'lm a g a n inson individ shaxsga aylanm asligi ham m um kin. Inson shaxsining
55
x u su siy atlari in d iv id u a llik stru k tu rasin in g ajralm as qism i b o 'lib , individuallikning
o 'z i inson shaxs sifa tid a kam ol to p ish in in g ijtim oiy so h asid ag in a n am o y o n boMadi.
“ S h ax s” tu sh u n ch asi alo h id a insonda ijtim oiy m u n o sab atlarn in g k o ‘rin ish in i,
undagi
ijtim o iy x u su siy a tla rn in g birligini m u jassam lash tirad i. Shaxsning individualligi
u n in g ijtim o iy m u h itd an nisbiy erk in lig id ir, u ichki alo h id alig id a k o ‘rinadi.
In d iv id u allik in so n n in g individi va sh ax sig a xos x u su siy atlar bilan birg a subyekt
x u su siy atlarin i h am o 'z ichiga oladi. Inson subyekt sifatid a tu sh u n ilad i. Subyekt
a m aliy fao liy at va o n g sohibidir. Insonning har qanday faoliyati in d iv id u allik n in g
k o ‘rin ish i boM averm avdi.
A lohida, ichki vositali faoliyatning m u staq il harakat
q ilad ig an v a b ir q aro rg a k eladigan su b y ek tig in a in dividuallik h isoblanadi.
In d iv id u allik k a stru k tu rali tizim li yo n d ash ish uning y ax lit voqea sifatidagi o 'z ig a
x o s x u su siy atlarin i y o ritish i bilan ju d a m uhim ah am iy atg a m olikdir. L ek in uning
u m u m iy m e x a n iz m la rin i aniqlash uchun organizm faoliyatining ichki qonunlari va
sh ak llarig a,
u n i n g in d iv i d u a l
h ay o t tajribasi sh ak llan ish in in g q o n u n iy atlarig a
m u ro ja a t q ilis h kerak.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: