O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

3.  H aqqoniylik  (obyektivlilik).  B ir-b irida n  m ustaqil  ta 'lim   b e - 

ru v c h ila r  bir  xil  t a 'l i m   oluvchilarga  berilgan  bir  xil  to p sh iriq   va 

testlar b o 'y ic h a  bir xil  b a h o   b ergan  h o ld ag in a   m a z k u r  to p sh iriq   va 

test  haqiqiy  h iso b la n a d i.  Bu  h a q q o n iy lik   h a r  xil  vaqtlarda  b e ril­

gan  b a h o la r  u c h u n   taalluqlidir.

4.  Ishonchlilik.  N atijalarn i  b a h o la sh   m o b a y n id a   h a r   xil  usul- 

la rd a n   fo ydalanish  m u m k i n .  L e k in   bu  u sulla rni  tan la sh g a  

q o 'y ila d ig a n   asosiy s h a rt  ish o n c h lilik  h iso b la n a di.  Uslub  ishonchli 

b o'lish i  u c h u n   b a h o la s h   asosli  va  a n iq   m a 'lu m o tla rg a   aso sla n g a n  

bo'lishi  zarur.  B u n d a   to p sh iriq   yoki  te s tn in g   o 'rg a n is h   m a q s a d -  

larini  n a z o ra t  qilishga  y o 'n a ltirilg a n lig in i  q a n c h a lik   ishonchli 

ekanligi  n a z a r d a   tu tiladi.

5.  Qulaylik.  B ah olash   tizim i  o 'quv  m a q s a d la r id a n   kelib  c h iq - 

qan  holda  o 'q uv  va  ishlab  ch iq a rish   s ta n d a rtla rig a   m os  b o'lishi, 

m u ra k k a b   b o 'lm a slig i,  nazorat  o 'tk a z u v c h i  va  ta 'l i m   oluvchi 

u c h u n   qulay  bo'lishi  lozim.  B a h o la sh n i  o 'tk a z is h d a   im k o n   q a d a r  

k o m p y u te r la rd a n   keng  foydalanish  m aq sad g a  m uvofiq  bo'ladi.

285

---

S o ‘nggi  paytl arda  Re s pu b l ik a mi z   t a ’lim  muas sa sal ari da   q u ­

yidagi  ikkita  baholash  tizimi  q o ‘llanilib  k e l i n m o q d a ,   b a h o la s h-  

ni ng  besh  ballik  tizimi  va  reyting  tizimi.

B a h o l a s h n i n g   besh  ballik  t iz im id a   ba ho l as hga   quyidagi  d i d ak ­

tik  talablar  q o ‘yiladi:

—  Tekshirish  va  nazorat   qilish  tizimli,  d oi mi y  t ar zda  bo'lishi 

shart.  Bu  talabga  riova  eti lmasa,   o ‘q u v c hi l a rn i n g  o ‘qishga  n i s ­

ba ta n  mu no sa ba ti   y om on la s ha d i,   b i l i m l a r n i n g   sifatiga  salbiy  t a ’sir 

qiladi.  T a ’lim  oluvchilar  darsga  har  k u n i   t ayyorl ani b  borishlari 

kerak,  t a ’lim  b e r u vc h in in g   d o i mi y   ravishda  nazorat   qilib  turishi 

shunga  m a j b u r   etadi.

—  Bi limlarni   baholas h  individual  xarakterga  egadir.  H a r   bir 

o ‘quvchi  u n i n g   bilimlari,  k o i i i k m a   va  malakasi  b a ho la na yot ga ni -  

ni  t us hu ni s hi   kerak.

—  Davlat  t a ’lim  s tandar tl ar iga  asosl anganli k.  Ta 'l im  oluvchi- 

l ar ni ng   bilimlari,  m al ak a   va  k o i i i k m a l a r i   davlat  o ‘quv  da stur la - 

r i n i n g   bajarilishi  nuqtayi  n a z ar i d a n   t ekshiriladi  va  bah ola na di.