O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

0 ‘qituvchi  shaxsi

  o 'q i t u v c h i n i n g   ijodiy  r i v o j l a n i s h in i,   y u k s a k  

p e d a g o g i k   m a h o r a t i n i ,   is h d a   d o i m i y   fi d o k o r l i g i n i,   o m i lk o r li g i -  

n i,  b o l a l a r g a   n i s b a t a n   m u h a b b a t   va  h u r m a t i n i   b e lg ila b   b e r a d i -  

g a n   x is l a t la r   m a jm u id i r .  A vni  s h u n d a y   o ‘q i t u v c h i  o ‘q u v c h i l a r d a  

o 'z ig a   n i s b a t a n   h u r m a t - e h t i r o m ,   ish g a  h a v a s  t u g 'd i r a d i ,   o ’ziga 

o ' x s h a s h   b o ‘lish,  u  bilan   d o 's t l a s h i s h   va  e n g   e z g u   ista k la r,  istiqbol 

t o 'g 'r i s i d a g i ,   o ‘z  kasbi  h a q i d a g i   o r z u l a r n i   b a h a m   k o ‘rish   ish tiy o - 

q i n i   y a r a t a d i .

M a k ta b d a   q iziqishlar  b o 'y ich a   o 'tk a z ila d ig a n   xilm a-xil  m a s h - 

g ‘u lo tla r  o rasida  to 'g ara k   ishi  a lo h id a   m u h im   a h a m iy a t  kasb 

e tadi.  M a k ta b d a   t o ‘g a ra k la r n in g   asosiy  ko ‘p c h ilig in i  m e h n a t  

t a ’lim i  o ‘qituvchilari  olib  boradi.  B ular  ishlab  c h iq a ris h   tex n ik a  

t o ‘garaklarid ir.  0 ‘qituvchi  b u n d a y   t o ‘g a ra k la r d a   o ‘q u v c h ila rd a   ix- 

tiro c h ilik ,  k o n s tru k to rlik   singari  m ax su s  qobiliy atlarn i  ijodiy  ri- 

v o jlantirish  u c h u n   b a rc h a   s h a rt-s h a r o itla r n i  y aratish  im ko n iy atig a  

ega.

M e h n a t  t a ’limi  o ‘qituvchisi  o ‘quvchi  shaxsini  o ‘rg angan  

c h o g 'd a   kasbga  yo'n altirish  m a q s a d id a   quyidagi  qoidalarga:  shaxs 

k a m o l  to p ad ig a n   ijodiy  vaziyatda, j a m o a d a   sh a x sn in g  x u lq -a tv o ri- 

ni  kuzatish ;  faoliyat  orqali  shaxsni  o ‘rganish;  shaxsni  q a n d a y d ir 

q o tib   q olgan  n a rsa   tariq asid a   e m as,  b alki  m o sla n u v c h a n   dara jad a

349

---

ko‘rish;  sh a x sn in g   v a q tin c h a   psixologik  h o latini,  o'rto q la rig a   m u -  

n osa batini  hisobga  olish  kabi  qoidalarga  a m al  qilishi  m aq sa d g a  

muvofiqdir.

M e h n a t  t a ’lim   o ‘qituvchisin in g  ishida  psixologik  tashxisg a 

katta  o ‘rin  ajratiladi.  Psixologik  tashxis  ja ra y o n id a   u  m a k ta b , 

k a s b -h u n a r   kollejlaridagi  kasb  m aslah atch isi  bilan  birgalikda  h a r 

bir  o ‘q u v c h in in g   kelgusidagi  kasbni  ta n la s h i  ja ra y o n id a   shaxsiy 

xususiyatlarini  aniqlashi  m u m k in .

S h u n d a y   qilib,  m e h n a t  ta 'lim i  o'qituvchisi  ishida  quyidagi 

y o'n alish larni:

—  kasb  t a ’limi  —  o ‘q u v c h ila rn i  m eh n a t  faoliyati  sohalari,  ish ­

lab  c h iq a r is h n in g   ay rim   tarm o q la ri,  kasblar  va  m u taxassisliklar 

bilan  tan ishtirish ;

—  psixologik-pedagogik  m aslah at  —  m e h n a t  faolivatining  tu r- 

lari  to 'g'risid a,  o ‘quvchi  xislatlari,  bilim lari  va  m avllariga  eng 

muvofiq  b o'lg an   kasblar  va  m utaxassislik lar  haqida  o ‘quvchiga 

gapirib  berish;

—  kasb  tarbiyasi  —  o 'q u v c h ila rd a   u  yoki  bu  kasbga  n is b a ta n  

b a rq a ro r  qiziqish larni  s ha klla n tirish ;

—  am aliy  kasbiy  k o 'n ik ish   —  m e h n a t  faoliyatining  turli  so- 

h alarid a  k u c h la rn i  am aliy   j ih a td a n   sinab  ko'rish  u c h u n   sh a rt- 

sh a ro itla r  yaratish;

—  kasbga  yo'naltirish  m a q s a d id a   o 'q u v c h in in g   shaxsini  o ‘r- 

ganish ,  m e h n a tg a   bo 'lgan   q iziqishlarini  va  kasbga  qiziq ishlarini 

s h a k lla n tirish   kabi  y o 'n a lish la rn i  ko'rsatib  o 'tish   m u m k in .