O. Yusupova

3.Tilshunoslikning 
sotsiologiya 
bilan 
munosabati. 
Sotsiolingvistika. 
Ijtimoiy tuzumga aloqador, hayot bilan va 
kishilarning 
jamiyatdagi 
munosabatlari 
bilan 
bog‗liq 
qonunlarni o‗rganadigan sotsiologiya fani ham tilshunoslik 
fani bilan aloqadordir. Bu fan va tilshunoslik fanining tutash 
nuqtasida alohida yo‗nalish – sotsiolingvistika sohasi 
shakllandi. Sotsiolingvistika tilshunoslikning tilni va uning 
mavjud bo‗lgan ijtimoiy sharoitlar bilan bog‗liqligini 
o‗rganadigan sohasidir. Ijtimoiy sharoitlar deganda, amaldagi 
til rivojlanayotgan tashqi shart-sharoitlar majmuyi: mazkur 
tildan foydalanayotgan kishilar jamiyati, bu jamiyatning 
ijtimoiy strukturasi, til egalarining yoshi, ijtimoiy mavqeyi, 
madaniyat va bilim darajasi, yashash joyi orasidagi farqlari, 
shuningdek, ularning muloqot vaziyatiga bog‗liq bo‗lgan 
nutqiy 
muomalasidagi 
farqlar 
tushuniladi. 
Demak, 
sotsiolingvistika
 
tilning jamiyat hayotidagi roli, uning ijtimoiy 
tabiati, ijtimoiy funksiya(vazifa)lari, ijtimoiy omillarning tilga 
bo‗lgan 
ta‘sir mexanizmi bilan bog‗liq masalalarni 
o‗rganadigan tilshunoslik sohasidir. 
 
4.Tilshunoslikning 
psixologiya 
bilan 
munosabati. 
Psixolingvistika. 
Lisoniy 
faoliyat, 
bir 
tomondan, 
tilshunoslikning o‗rganish obyekti bo‗lsa, ikkinchi tomondan, 
psixologiyaning ham tekshirish predmeti sanaladi. Shu 
sababdan, tilshunoslik bilan psixologiyaning ham kesishish 
nuqtasi mavjud bo‗lib, bu ikki fan oralig‘idagi kesishish 
nuqtasi psixolingvistikaning o‗rganish obyekti sanaladi. 
Psixolingvistika nutqning vujudga kelish mexanizmini, bolalar 
nutqining shakllanish jarayonini, turli nutqiy vaziyatda nutqni 

---

16 
so‗zlovchi bilan tinglovchi o‗rtasidagi munosabatni hisobga 
olgan holda o‗rganadi.