O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

SA V O LLA R
1. Sholining ahamiyati, ekin m aydonlari va hosildorligi
2. Sholi turlari, kenja turlari, tarmoqlari va navlarini t a ’riflang.
3. Sholi o'simligining tuzilishini tushuntiring.
4. Sholining rivojlanish bosqichlarini izohlang.
5.Sholini sug'orish sistem asi va su g ‘orish usulldrini tushuntiring.
6. Sholi yetishtirish texnologiyasini tushuntiring.
7.Sholini ko'chat usulida yetishtirishni izohlang.

---

3.8. Marjumak (grechixa)
Xalq xo‘jaligidagi ahamiyati. 
Marjumak oziq-ovqat sanoatida katta 
ahamiyatga ega. Yorma ekinlar orasida to ‘yimliligi b o ‘yicha yuqori 
baholanadi. Donning tarkibida o‘rtacha 10 % oqsil, 82 % kraxmal, 3 % 
yog‘, 0,3 % qand, 2 % kletchatka mavjud. Oqsilning miqdori yetishtirish 
sharoitiga bog‘liq. Shu bois u o ‘zgarib turadi. Maijumak oqsilining tarkibida 
kerakli am inokislotalar: lizin 7,8%, orginin 12,7 % mavjud. M ineral 
moddaiardan fosfor, kalsiy, temir, mis, shuningdek, limon, olma kislotalari, 
vitam inlardan B j, B2, B3 mavjud. M a’lum otlarga k o ‘ra, oziq-ovqat 
oqsilining tarkibida aminokislotalardan triptofan, lizin va metioninning 
nisbati 1:3:3 boiishi kerak. Marjumak yormasidagi aminokislotalarning 
nisbati 1:3:1,7 bo‘lib, yuqoridagi talabga ancha mos keladi.
M arjumak tarkibidagi yog‘ning sifati uzoq vaqt o ‘zgarmaydi. Shu 
tufayli uning doni uzoq saqlanishi mumkin. Marjumak doni tarkibidagi 
letsitin inson organizmidagi xolesterinni kamaytiradi. Marjumakdan rutin 
R vitamini olinadi. Bronxid, ateroskleroz, gipertoniya va nur kasalliklarini 
davolashda gul va barglardan choy dam lab ichish tavsiya qilinadi. 
Ayniqsa, changlarining tarkibida rutin k o ‘p b o ia d i. M arjum ak asal 
beruvchi o ‘simlik. Maqbul sharoitda 70-80 kg/ga asal to ‘plashi mumkin.
Doni qayta ishlanganda hamma chiqindilari va poxoli oziqa sifatida 
ishlatiladi. 1 kg somonining tarkibida 0,29 oziqa birligi, 24 g oqsil, 15,7 g 
kalsiy, 1,4 g fosfor va 24 m/g karotin mavjud. M arjum ak agrotexnik 
ahamiyatga ham ega. K o‘pchilik o ‘simliklarga o ‘tmishdosh hisoblanadi. 
Siderat sifatida ham ishlatiladi. Takroriy ekin sifatida kuzgi don va 
silosbop ekinlardan bo‘shagan yerlarga ekiladi.