|
1.Tashkiliy qism:
a)Salomlashish,
b)tozalikni aniqlash,
d)davomatni aniqlash
c) baholash tizimini tushuntirish
d) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi: Bugungi mavzu doskada yozilgan, o`qituvchi mavzu va
rejalar bilan o`quvchilarni tanishtiradi.
e) o`quvchilarni guruhlarga ajratish.
O‟tgan mavzuni so‟rash.
O`tilgan mavzu: Insho tahlili bo`lgani uchun o`quvchilar ―Ha-Yo`q‖ usuli orqali savol-javob
qilinadi, ya`ni o`qituvchi har bir o`quvchiga berayotgan savolga o`quvchi ―ha‖ yoki ―yo`q‖ javobini
berishi kerak.
Doskada yozilgan ―G`azal mulkining sultoni‖ tavsifiga ta`rif beriladi. Tilimizning 30 yilligi
munosabati bilan til haqidagi savol-javob va sahna ko`rinishi namoyish etiladi.
Yangi mavzu:
O‗zbek adabiyotining XX asrdagi ulkan vakillaridan biri Maqsud Mas‘um o‗g‗li Shayxzodadir. U
1908-yili Ozarbayjonning Agdash (Oqtosh) shahrida ziyoli oilada tug‗ilgan. Otasining kasbi shifokorlik
bo‗lib, she‘riyatni nihoyatda sevgan, farzandlariga ham adabiyotga muhabbat tuyg‗usini singdirgan inson
edi. Shayxzoda tug‗ilgan shahrida maktab ta‘limini olgach, Ozarbayjon poytaxti Bokudagi Oliy
pedagogika institutiga sirtdan o‗qishga kiradi. 1925-yildan muallimlik qila boshlaydi. 1928-yili u
hurfikrliligi, ya‘ni Ozarbayjonni mustaqil davlatga aylantirish haqidagi erkin fikrlari uchun ayblanib,
Toshkentga badarg‗a qilinadi. Ayni shu davrdan boshlab to umrining so‗ngiga qadar Shayxzodaning
butun hayoti O‗zbekiston bilan bog‗lanadi. U avval turli gazeta va jurnallar tahririyatlarida muharrir,
1935-1938-yillarda O‗zbekiston Fanlar Akademiyasi qoshidagi Til va adabiyot institutida ilmiy xodim,
1938-yildan hayoti so‗ngigacha Nizomiy nomli Toshkent davlat pedagogika instituti o‗zbek mumtoz
adabiyoti kafedrasi o‗qituvchisi bo‗lib ishladi.
Shayxzodaning dastlabki ijod namunalari 1929-yildan e‘lon qilina boshlandi. 30-yillarda
shoirning «O‗n she‘r», «Undoshlarim», «Uchinchi kitob», «Jumhuriyat» nomli to‗plamlari dunyo yuzini
ko‗radi. Ana shu to‗plamlari bilan Shayxzoda o‗zbek adabiyotida o‗ziga xos shoir sifatida tanildi va tan
olindi.
Uning ijodi 40-yillarda, Ikkinchi jahon urushi davrlarida ayniqsa avj pardalarga ko‗tarildi. Butun
insoniyatga tahdid solayotgan fashizmni yo‗q qilish, hayotni, tiriklikni, shon-u sharafni saqlash, xalqni
ruhan yengilmaslikka, matonatga da‘vat etish shoirning o‗sha yillari chop etilgan «Kurash nechun»,
«Jang va qo‗shiq», «Kapitan Gastello», «Ko‗ngil deydiki» kabi to‗plamlarining bosh mavzusi bo‗ldi. Shu
yillarda Shayxzoda ijodining yana bir mumtoz namunasi «Jaloliddin Manguberdi» tarixiy dramasi
yaratildi.
Siz tariximiz to‗g‗risidagi hikoyalardan yaxshi bilasizki, o‗lkamizni XIII asrlarda Chingizxon
qo‗shinlari bosib olmoqchi bo‗lganida, xalqimizning mard o‗g‗lonlaridan Jaloliddin Manguberdi
dushmanga qarshi qattiq kurash olib boradi, o‗z vatani mustaqilligini saqlash uchun mardonavor turib
jang qiladi. Mana shu tarixiy shaxs siymosi va shonli o‗tmish sahifalarini badiiy haqqoniylik bilan
tasvirlash «Jaloliddin Manguberdi» dramasining muvaffaqiyatini ta‘minlaydi. Pesa Hamza nomidagi
o‗zbek davlat akademik drama teatrida (hozirgi o‗zbek Milliy akademik drama teatri) sahnalashtiriladi.
Botir lashkarboshi Jaloliddin siymosini sahnaga buyuk aktyor Shukur Burxonov olib chiqadi.
Shayxzoda urushdan keyingi yillar tinch hayot va yaratuvchilik zavqini tarannum etgan
she‘rlardan iborat «O‗n besh yilning daftari», «Olqishlarim», «Zamon torlari», «Shu‘la», «Chorak asr
devoni» kabi to‗plamlarini nashr ettiradi. 1957-yili qadim poytaxtimiz Toshkent haqida teran falsafiy va
nihoyatda ehtirosli tuyg‗ularga boy «Toshkentnoma» dostonini yozadi. Tarixiy mavzulardagi
izlanishlarini davom ettirib, 1960-yilda «Mirzo Ulug‗bek» tragediyasini yaratadi. Bu asar o‗zbek
dramaturgiyasi rivojida juda katta o‗rin tutadigan pesadir. Buyuk bobokalonimiz, dunyo falakshunos
olimlari ichida e‘tirof topgan, ulug‗ Amir Temurdan so‗ng temuriylar nasabini olamga tanitgan Mirzo
Ulug‗bek siymosi asarda muhabbat va ulug‗vorlik bilan tasvir etiladi. Uning inson va shoh, shoh va olim,
ota sifatidagi siymosi falsafiy teranlikda, badiiy baquvvat she‘riy satrlarda ochib beriladi. Bu obrazni ham
Shukur Burxonov katta mahorat bilan ijro etgan.
Yangi mavzuni mustahkamlash:
1. Maqsud Shayxzoda hayoti va ijodini tasvirlovchi videorolik namoyish etiladi.
2. Shoir ijodidan namunalr aytiladi.
262
3. Klaster usulida mavzu mustahkamlanadi:
4. ―IZOHINI TOP‖ o`yini orqali o`quvchilar Maqsud Shayxzoda hayoti va faoliyatida doir
yillarning izohini topishga harakat qiladilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
