O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

H azm tizim ining funksiyalari. O shqozon-ichak y o 'li
q iz ilo ‘ngach, 
m e’da, ingichka va y o ‘g ‘on ichaklardan iborat b o ’lib naysim on tuzilishga 
ega, hazm tizim ining bir qism ini tashkil qiladi. Bu sohada oziqli m oddalar 
m exanik va kim yoviy ishlovdan o ’tadi va so ’riladi.
Hazm tizim ining sh ira ajratish fao liya ti. Shira ajratish
h ujayra ichi 
jaray o n i b o ’lib, h u jay ra ichiga tushgan m oddalardan shira hosil b o ’ladi 
va u bez hujayralardan ajralib chiqadi. Shira bez hujayralarning chiqaruv 
y o ’llari orqali hazm b o ’shlig’iga ajraladi.
H azm bezlari shirasi tarkibidagi gidrolitik ferm entlar ta ’sirida ovqatli 
m o d d a lar g id ro liz g a u chraydi, ele k tro litla r g id ro litik ja ra y o n uchun 
optim al rN ni yaratib beradi, shilim shik m oddalar, bakteriotsid m oddalar, 
im m unoglobulinlar him oya vazifasini o ’taydi.
H a z m b e z la r id a n s h ir a a j r a lis h i n e rv , g u m o r a l v a p a r a k rin
m e x a n iz m la ri y o rd a m id a b o sh q a rilib tu rila d i. E fe re n t nerv, u la rn in g
m e d ia to rla ri, g o rm o n la r va fiz io lo g ik faol m o d d a lar, g la n d u lo tsitla r 
re s e p to rla rig a v a h u ja y ra ichi ja ra y o n ig a k o ’rsatg a n t a ’sirig a qarab
shira ajra lish in i q o ’z g ’atishi yoki to rm o z lash i m um kin. B ezlarni shira 
ajra tish fa o liy a ti u la rn in g q o n b ila n t e ’m in la n is h d a ra ja sig a b o g ’liq. 
Shira m iqdori b ir v aq td a faol holdagi bez hujayralari m iqdoriga b o g ’liq. 
B e z la r h ar x il ta rk ib d a sh ira a jra tu v c h i g la n d u lo ts itla rd a n ta sh k il 
to p g a n v a o ’z ig a x o s b o sh q a ru v tiz im ig a ega. B ezd an a jra la y o tg a n
s h ir a m iq d o r i v a ta rk ib i i s t e ’m o l q ilin a y o tg a n o v q a t ta rk ib ig a
m o sla sh g a n h o ld a b o ’ladi.
P arasim p atik x o lin erg ik neyronlari hazm bezlari shira ajratishini 
tezlashtiradi.
S im p a t ik n e y r o n l a r e s a h u j a y r a m e m b r a n a s id a g i 
6 -
v a
b
-
ad renareseptorlar tu rig a b o g ’liq hold a shira ajralishini torm ozlaydi va 
tro fik t a ’s ir k o ’r s a ta d i. B e z la r d a n s h ir a a jr a lis h ig a s h u n in g d e k
gastrointestinal boshqaruvchi peptidlar ham ta ’sir k o ’rsatadi.