O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

p a r s i a l b o s im i
d e y ila d i. G a z la r
ara lash m a sin in g u m u m iy b osim ini v a u n in g % h iso b id ag i ta rk ib in i 
aniqlasak, g azlar aralashm asidagi h ar qanday g azning parsial bosim ini 
hisoblash m um kin. M asalan atm osfera h avosining bosim i 760 
mm sim.
ust.
b o 'lg a n d a kislorodni 21 % deb olsak, y a ’ni (100% - 760 mm sim ust, 
21% - m m sim ust) 159 
mm sim. ust.
tashkil etadi. A lv eo lalar havodagi 
gazlam ing parsial bosim ini hisoblaganda, havo tana haroratida b o 'lg an d a 
atm osfera bosim ining 47 
mm sim u stga
teng b o 'lg a n qism i suv bug 'larig a 
to 'g 'r i keladi. Q olgan 713 mm kislorod karbonat angidridi va azotga to 'g 'ri 
keladi. K islorodning alveolyar havodagi m iqdori 14% b o 'lg an d a :
313

---

m = i ™ - 4 7 H 4  
• 
100
y a ’ni 100 
mm sim. ust.
ga teng b o ’ladi.
K arbonat angidridining alveolyar havodagi m iqdori 5,5% b o ’lganda, 
u ning parsial bosim i 39,2 (40) 
mm sim ust
ga teng.
Q onda gazlar erkin erigan va kim yoviy birikkan holda b o ’ladi. G azlar 
di ffuziyasida faqat erigan g azlar ishtirok etadilar.
G az lam in g eruvchanligi quyidagi om illarg a b o g 'liq : 1. S uyuqlik 
tarkibiga; 2. Suyuqlik ustidagi bosim ga; 3.Suyuqlik haroratiga; 4. Eruvchi 
g az tabiatiga.
M uayyan g az erigan suyuqlik bilan tu ta sh g a n d a gazn in g parsial 
bosim i past b o ’lsa, gazning bir qism i eritm adan chiqib ketadi va eritm ada 
gazning m iqdori kam ayadi. G azning bosim i y uqori b o ’lsa, suyuqlikda 
k o ’proq g az eriydi. G az lam in g suyu q lik d a erishi yoki aksi dinam ik 
m uvozanat nam oyon b o ’lguncha davom etadi.
O ’pka a e ro g em a tik to ’s ig ’in ing o ’tk a zu v c h a n lig in i k o ’rsatu v c h i 
k a tta lik bu o ’p k an in g d iffu z ia l x u su siy ati h iso b la n a d i..