O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

K H B 0 2^ H f O } =HHB +
o
2+
k h c o
3
Н СО 3' ionlarining bir qismi plazm aga o 'tib natriy ionlari bilan birikadi, 
eritrotsit ichiga esa xlor ionlari ion m uvozanatini saqlash uchun o 'tad i.
O 'p k a kapillyarlarida venoz qondan C 0 2 ning b ir qism i alveolalarga 
utadi. A lv eo ly ar xav o d a C 0 2 ning parsial bosim i venoz qondagi C O ? 
ning tarangligidan pastrok bulgani uchun, C O , kapilyarlardan alveolyar 
xavoga diffuziyayuli bilan utadi. Bu kuyidagi reaksiya bilan tushintiriladi:
h h b
+
o
2+
k h c o
3=
k h b o
2+
h
2
c o
3
H osil b o 'lg a n k arb o n a t k islo tasi p arc h ala n ish in i k arb o an g id raza 
ferm enti keskin tezlashtiradi, n atijada C O , alv eo ly ar h avoga o 'tad i.
K arbonat angidridning q onga birikishi va undan ajralib ketishi uning 
qondagi parsial tarangligiga b o g 'liq . K arbonat angdridi dissotsiatsiya 
egri ch izig 'in i hosil qilish uchun ordinata o 'q ig a q onga birikkan karbonat 
angidridining hajm i % va abbssissa o 'q ig a CO., n ing parsial tarangligi 
qo 'y ilad i.
Pastki egri chiziqdagi A nuqta C O , ning 40 
mm sim ust
ga teng b o 'lg an
tarangligiga, y a ’ni arterial qonda m avjud b o 'lg a n ta ranglikka to 'g 'r i 
keladi. Bu qonda uning miqdori 52 hajm % bikarbonatlar holatida bo'ladi. 
Yuqoridagi egri chiziqning nuqtasi C O , ning 46 
mm sim ust
ga teng b o' lgan 
tarangligiga to 'g 'r i keladi. Venoz q onda esa 58 hajm % C O , birikkan 
holda, y u q oridagi v a pastdagi egri chiziqning AV c h iz ig 'i arterial qon 
v en o z qonga ay n alanayotganda va aksincha, ven o z qon arterial qonga
318

---

ayn alan ay o tg an d a u n in g C O , biriktirish xossasining o 'z g a rish ig a m os 
keladi.